1-мавзу : Илмий тадкикот методлари Режа: Кириш Умумий илмий –тадкикот методлари

Моделлаштириш усулида
тадқиқот объектининг асосий хоссалари 
сунъий система, яъни моделда ўрганилади. Модел объект билан кўп жихатдан 
ўхшаш. Улар орасида деярли фарқ йўқ.
Моделлаштиришнинг тузилмаси қуйидагича:
1.
Масаланинг қўйилиши 
2.
Моделлаштиришни яратиш ва танлаш
 
3.
Моделлаштиришни ўрганиш
 
4.
Модел бўйича олинган билимларни орегеналга кўчириш.
 
Гепотиких усул
– гипотезани ишлаб чиқариш учун асослашган. У амалий 
фанлар учун асосий метод хисобланади. Илмий экспериментда қўлланилади.
Тарихий метод
– объектнинг туғилиши, шаклланиши ва ривожланиш 
хронологик кетма-кетликда ўрганишга асосланган. Техник сохаларда ҳам 
қўлланилади. 
Идеаллаштириш деб –
амалий жиҳатдан мавжуд бўла олмайдиган 
объектларни фикран хаётда қуриш жараёнига айтилади.Унинг мақсади реал 

---

объектларни уларга тегишла бўлган хоссалардан хаёлан махрум қилиш ва 
гипотетик хоссалар билан тўлдиришдар. Ҳар қандай идеаллаштириш фақат 
маълум бир чегарада амалга оширилиши мумкин. 
 
Назарий тадқиқот методлари 
Умумлаштириш деб 
–умумий ҳолатни шаклланиши ва объектлар 
мажмуасидаги энг аҳамиятла муносабатларни аниқлаш методига айтилади. 
Умумлаштириш янги илмий тушунчаларни ҳосил бўлиши ва янги қонун ва 
назарияларни шаклланиши учун восита ҳисобланади. 
Аксиоматик метод -
аксиомаларга, яъни исботсиз қабул қилинган 
муқаррар ҳолатларга асосланади. Унда назария, дедукциядан фойдаланилган 
ҳолда мантиқий исботлар ёрдамида яратилади.бу илмий билимларни ташкил 
этилиши ва бир тизимга келтирилишидаги энг талабчан ва аниқ методдир. У 
кўпроқ назарий фанларни ривожланишида ишлатилади.
Абстракциялаш 
методи- 
объектни 
аҳамиятсиз 
хоссолардан 
узоқлаштириб, тадқиқодчини қизиқтириувчи баъзи бир томонларни ажратиб 
олишга асосланади. Абстракциялаш методи
 
2 та босқичга бўлинади. 
1 босқичда эътиборга олинмаса ҳам бўладиган омиллар аниқланади. 
2 босқичда объектнинг хоссалари унча бой бўлмаган соддалаштирилган 
модел билан алмаштирилади. 
Абстрактлаштириш сезишдан хаёлий образга ўтишдаги билиш 
жараёнининг муҳим босқичидир.