1-ma’ruza: Organik kimyo predmeti

H H

 

CH₃  CH₂  CH - COOH CH₃ –CH – CH₂COOH

 

OH OH

CH₂OH – CH₂ – CH₂COOH

Ba`zi moddalar o’zining fazodagi tuzilishiga ko’ra fazoviy yoki stereozomerlarga ega. Xar bir uglerod elementini to’rt valenti to’rt xil atom yoki atomlar gruppasi bilan birikkan bo’lsa shu moddalar asimmetrik markazga ega bo’lishini isbotlaganlar. Bunday uglerod atomi assimetrik uglerod atomi ataladi.

COOH COOH

 

H  C  OH HO  C  H

 

CH₃ CH₃

OLINISH USULLARI

Oksikarbon kislotalar 1 ,2 - glikollar yoki ularning kamida bitta birlamchi spirt gruppasi (-CH₂OH) bo’lgan xosilalarini oksidlash yo’li bilan xosil qilinadi.

^O₂

CH₃CHOH-CH₂ OH CH₃-CH-COOH+H₂O

OH

1,2 propanidol sut kislota

a-galoid kislotalarning gidrolizlanish natijasida oksikislotalarga aylanadi:

H₂O

CH₃ - CH –COOH CH₃ – CH – COOH

Cl OH

a-aminokislotalarga nitrit kislota ta`sir etgirilganda oksikislota xosil bo’ladi

H₂N – CH₂COOH + NONO HOCH₂ - COOH

XOSSALARI

Oksikarbon kislotalarning dastlabki vakillari suvda yaxshi eruvchan qovushqoq suyuqlik yoki kristall moddalardir. Oksikarbon kislotalar o’ziga mos keladigan to’yingan yog kislotalarga nisbatan kuchli kislotalardir. Oksikislotalar bifunksional moddalar (molekulasida xam gidroksil xam karboksil grupasi) bo’lganligi sababli spirtlarga va kislotalarga xos barcha reaksiyalarga kirishadi.

Barcha oksikarbon kislotalar spirtlar bilan reaksiyaga kirishib murakkab efirlar xosil qiladi Masalan:

O