1-ma’ruza: Organik kimyo predmeti

Probirka usuli. Reaksiyalar 2-5 ml hajmli shisha probirkalarda olib boriladi. Cho’kmani eritmadan ajratish uchun asosan sentrifugalashdan foydalaniladi. Bug’latish esa tigellarda olib boriladi
Tomchi analiz. Bu usul 1920 yili N. A. Tananaev tomonidan yaratilgan bo’lib, tajriba o’tkazishda shisha yoki chinni plastinkalardan foydalaniladi. Plastinkaga bir tomchi tekshirilayotgan eritma va bir tomchi reaktiv tomizilganda reaksiya natijasida cho’kma hosil bo’ladi yoki plastinkada rangli dog’ paydo bo’ladi. Rang hosil qiluvchi tomchi reaksiyalar filtr qog’ozlarda ham o’tkaziladi. Aniqlanayotgan ionlarning adsorbsion xossalari turlichaligi tufayli bir yo’la 2-3 xildagi rangli halqalar hosil bo’lishi va, demak, 2-3 xil ionlarni ajratish mumkin.
Tomchi reaksiyalari metall va qotishmalarni “qirindisiz usulda" analiz qilishda keng qo’llaniladi. Bu usulda tekshirilayotgan namunani maydalash shart emas. Masalan, qotishma tarkibida temir borligini aniqlash uchun unga xlorid kislota tomiziladi, bunda qotishmaning yuzasi eriydi. Hosil bo’lgan eritma shisha plastinkaga olinadi va unga bir tomchi kaliy geksasianoferrat (III) K₃[Fe(CN)₆] qo’shiladi. Ko’k rang hosil bo’lishi namunada temir (II) borligini ko’rsatadi.
Tomchi usuli juda seziluvchanligi, tanlovchanligi va maxsusligi bilan ajralib turadi. Tomchi reaksiyalar orqali kerakli ionni bir necha boshqa ionlar ishtirokida aniqlash mumkin.
Mikrokristalloskopik analiz. Bunda reaksiyalar shisha plastinkalarda o’tkaziladi. Plastinkaga bir tomchidan tekshirilayotgan eritmadan va aniq reaktivdan tomiziladi. Vaqt o’tishi bilan hosil bo’lgan kristallarni mikroskop ostida ko’rib, shakli va rangiga asosan tarkibidagi kation va anion aniqlanadi. Masalan, Mg²⁺, Ca²⁺, Na va boshqa kationlarni mikrokristalloskopik usulda aniqlash mumkin. Bu usulda mikroskop ishlatilganligi tufayli kam miqdordagi moddalarni ham aniqlash mumkin. Mikrokristalloskopik reaksiyalar ishlab chiqarishda ham qo’llaniladi, lekin tekshirilayotgan eritmadagi begona komponentlar kristallari xalaqit berishi tufayli kerakli ionni aniqlash qiyin bo’ladi. Bu usullarning hammasida turli xil asboblar ishlatiladi.