1-ma’ruza: Organik kimyo predmeti

Bir xil molekulyar massa, sifat va miqdoriy tarkibga ega, lekin kimyoviy tuzilishi, fizik va kimyoviy xossalari turlicha bo‘lgan moddalar-izomerlar deb ataladi.

• 
  Izomeriya tushunchasini 1830 yilda shved kimyogari Y.Bersellius taklif etgan.
  
• 
  1823 yilda nemis olimi Yu.Libih qaldiroq kislota va izosian kislotalarni tarkibi bir hil ekanligini isbotlagan va bu kislotalarning kumushli tuzlarini bir hil molekulyar massa va tarkibga ega ekanligini aniqlagan: AgONC va AgNCO;
  

Izomeriya hodisasi va uning turlari. Organik moddalarning ko`pgina anorganik moddalardan farq qiluvchi bir qancha muhim hossalaridan biri ular orasida izomeriya hodisasining juda keng uchrashidir. Organik moddalarning son jihatdan juda ko`p bo`lishi asosan izomeriya hodisasi bilan tushuntiriladi. Izomeriya (grekcha isos-teng meros- qism) termini fanga shved olimi Ya. Bercelius tomonidan kiritilgan. Organik ximiyada izomeriyaning turli tiplari uchraydi. Organik birikmalarning hozirgacha ma`lum bo`lgan izomeriyasini quyidagicha ifodalash mumkin:
Izomeriya klassifikaciyasi

Izomeriya

Fazoviy izomeriya(stereoizomeriya)


Struktura izomeriya


Dinamik izomeriya

Uglerod skletining izomeriyasi

O`zaro holat izomeriyasi

Geometrik izomeriya

Diasteromeriya

Aylanma izomeriya (коnformasiya)

Optik izomeriya

Holat izomeriya


Меtomeriya

Izomeriyaning sxemada keltirilgan barcha tiplari bilan organik birikmalarning turli sinflari va vakillarini izchillik bilan ketma-ket o`rganish jarayonida tanisha boramiz.