1-Ma`ruza. Mavzu: Metallmaslar. Vodorod. Suv. Reja. Metallmaslarning davriy jadvalda tutgan o`rni. Metallmaslarning umumiy xossalari

Ishlatilishi. Metallurgiya sanoatida kislorodning ancha ko`p miqdori sarflanadi. Kislorod yuqori harorat hosil qilish uchun ishlatiladi. Kislorod–atsetilen alangasining harorati 3500 ⁰C ga, kislorod–vodorod alangasining harorati 3000 ⁰C ga yetadi.

Tibbiyotda kislorod bemorlarning nafas olishini yengillashtirishda (kislorodli yostiqcha va palatkalar) ishlatiladi. Nafas olish qiyin bo`lgan atmosferada ishlarni bajarishda (yer osti va suv osti ishlarida, kosmik parvozlar), kislorodli asboblarda kisloroddan foydalaniladi.

3. Oltingugurt, olinishi, xossalari va ishlatilishi.

Tabiatda uchrashi. Oltingugurt tabiatda keng tarqalgan. U yer po`stlog`i massasining 0,05 % ni tashkil etadi. Erkin holatda (yombi S) Italiyada (Sitsiliya orolida), AQSh da, Rossiyada (Volgabo`yida), Markaziy Osiyo davlatlarida va Ukrainada (Qrimda) uchraydi. Uning eng muhim tabiiy birikmalari sulfidlar–FeS<sub>2</sub> temir kolchedani, ya`ni pirit, ZnS–rux aldamasi, PbS–qo`rg`oshin yaltirog`i, HgS–kinovar, shuningdek, sulfat kislota tuzlari (kristallgidratlar): CaSO₄•2H₂O–gips, Na₂SO₄•10H₂O–glauber tuzi, MgSO₄•7H₂O–taxir tuz va boshqalardir.

Oltingugurt hayvonlar va o`simliklar organizmida bo`ladi, chunki oqsil molekulalari tarkibiga kiradi. Bundan tashqari oltingugurtning organik birikmalari neft tarkibida bo`ladi.