1-ma’ruza. Mavzu: Metall qotishmalar. Cho’yanlarning tasnifi. Po'latlarning tasnifi. Alyuminiy qotishmalari. Mis qotishmalari. Titan qotishmalari. Magniy qotishmalari. Nikel qotishmalari. Maxsus xususiyatlarga EGA bo'lgan metallar va

Zarbiy qovushqoqligini sinash uchun namenalsr
Namunani zarbga sinash sxemasi rasmda ko’rsatilgan.
Namunani sinashdan oldin kopyorning mayatnigi yuqorigi vaziyatga α burchak ko’tarilib, shu vaziyatda maxsus moslama bilan maxkamlab qo’yiladi. Namuna kopyor tayanchlariga rasm, b da ko’rsatilganidek qilib urnatiladi. So’ngra mayatnik bo’shatiladi, shunda mayatnik tushib, uning tigi namunani sindiradi va ikkinchi tomonga β burchak ko’tariladi (rasmga qarang). β burchakning qiymatini shkaladan strelka ko’rsatadi.
Zarbning namunani sindirishda bajargan ishi (A_n) quyidagi formuladan topiladi:
A_n = G(H - h) kj* (10²kGm)
yoki
A_n = G(Cos α - Cos β) kj* (10²kGm)
bu yerda G - mayatnikning og’irlik kuchi, kn hisobida;
H- mayatnik og’irlik markazining zarbga qadar ko’tarilish balandligi, m hisobida;
h - mayatnik og’irlik markazining zarbga keyin ko’tarilgan balandligi, m hisobida;
l - mayatnikning uzunligi, ya’ni uning o’qidan og’irlik markazigacha bo’lgan oraliq;
α - mayatnikning zarbdan oldingi ko’tarilish burchagi;
β - mayatnikning zarbdan keyingi ko’tarilish burchagi.
Namunaning zarbiy qovushqoqligi quyidagi formuladan topiladi:
a_n = A_n / F kj/m² (10^-2 kGm/sm²)
bu yerda a_n - namunaning zarbiy qovushqoqligi, kj/m² hisobida;
A_n - zarbning namunani sindirishda bajargan ishi, kj hisobida;
F - namunaning kesik joydagi ko’ndalang kesim yuzi, m² hisobida;
Binobarin, A_n / F nisbat zarbiy qovushqoqlik deb ataladi.