1-ma’ruza. Mavzu: Metall qotishmalar. Cho’yanlarning tasnifi. Po'latlarning tasnifi. Alyuminiy qotishmalari. Mis qotishmalari. Titan qotishmalari. Magniy qotishmalari. Nikel qotishmalari. Maxsus xususiyatlarga EGA bo'lgan metallar va

Quymalar uchun plastinkasimon grafitli cho’yan:
a) ferritli; b) perlit-ferritli; v) perlitli. 1-ferrit; 2-plastinkasimon grafit; 3-pyeroit.


SHARSIMON GRAFITLI CHO’YANDAN (YUQORI PUXTALIKDAGI) QUYMA OLISH.
Bunday cho’yanlarda grafit shar formasida bo’ladi. Buni olish uchun magniy yoki seriy bilan modifikatsiya qilinadi, so’ngra fyerrosilitsiy bilan modifikatsiya qilinadi. Belgilanishi: VCH38-17-VCH120-4 (ximiyasi B-b 9 xil) VCH –v'soqoprochn'y chugun – yuqori (juda) puxta cho’yan, 38-vaqtincha qarshiligi, 17-nisbiy uzayishi.
Mexanikaviy xossalari yuqori: vaqtincha qarshiligi nisbiy uzayishi –2+17%, qattiqligi NV-137+360. Bunday cho’yanlar ishqalanishda kam yoyiladi. Kam zanglaydi, issiqa chidamli bo’ladi. Shuning uchun hatto po’latlar o’rnida ham ishlatiladi.
Strukturasiga qarab 3 xil bo’ladi. Uglerod yorqin grafit tarzida bo’lib sharsimon formasida bo’ladi.
S
harsimon grafitli (yuqori puxtaligidagi) cho’yan mikrostrukturasi:
a) ferritli; b) perlit-ferritli; v) perlitli 1-ferrit; 2 – Sharsimon grafit; 3 – perlit