1-ma`ruza Mavzu: Bug‘latish Reja

Bug‘latishning nazariy asoslari

Bug‘latish jarayonida eritmalarning konsentratsiyasi ortadi va natija-da uning fizik va issiqlik xossalari o‘zgaradi.

Bug‘latish qurilmalarini hisoblash, loyihalash va ekspluatatsiya kilish uchun muhim bo‘lgan eritmalarning ba’zi bir xossalarini kurib chikamiz.

Temperatura depressiyasi - Eritma T_eva erituvchilar T qaynash temperaturalari urtasidagi farqdir, ya’ni At — T_e—Ttemperatura depres­siyasi deb nomlanadi.

Eritmalar nazariyasidan ma’lumki, bir xil T temperaturada toza erituvchi ustidagi bug‘larining bosimi r, eritma ustidagi burlarning bosimi r_edan xdr doim ko‘p bo‘ladi. YOki bir xil bosimda toza erituvchining qaynash temperaturasi eritmaning qaynash temperaturasidan past bo‘ladi.

Eritmalarning temperatura depressiyasi erituvchi va erigan moddalar хossalariga bog‘liqdir. Bosim va konsentratsiya ortishi bilan temperatura depressiyasi oshadi. Ko‘pincha ushbu ko`rsatkich tajribaviy yo`l bilan aniqlanadi.

Ma’lumki, burlatkichlarda issiqlik yo‘qotilishi oqibatida temperatu-ralarning pasayish uodisasi yuz beradi. Natijada temperaturalar farqi kamayadi va jarayon intensivligi susayadi. Temperaturalar yukotilishi ∆, tem­peratura depresoiyasi ∆', gidrostatik ∆" va gidravlik depressiya∆'" lar yigindisiga teng, ya’ni:

(1.1)

Agar, eritmaning atmosfera bosimdagi temperatura depressiyasi T'_atmma’lum bo‘lsa, istalgan boshqa bosimlardagi depressiya Tishenkoning axminiy formulasidan xisoblab aniqlash mumkin:

(1.2)

u erda T-ma’lum bosimdagi toza erituvchining k,aynash temperaturasi, K; g - ma’lum osimdagi toza erituvchining butlatish issikligi, kJ/kg; T - atmosfera bosimida-x temperatura depressiyasi, °S.

Agar, kattaligi buyicha tajribaviy ma’lumotlar yuk bo‘lsa, uni bir nechta usul bilan taxminan xisoblab topish mumkin. Biror bosimda eritmaning bitta qaynash temperaturasi ma’lum bo‘lsa - Babo, ikkita temperatuasi ma’lum bo‘lganda esa - Dyuring eki Kireev koidasiga binoan aniqlash imkoni bor.

Babo kridasiga binoan, biror konsentratsiyali eritma ustidagi bug‘ bocimining pasayishi yoki temperaturaga bog‘liq, emas va uzgarmas qiymatga tengdir: