1-ma`ruza Mavzu: Bug‘latish Reja

1-ma`ruza

Mavzu: Bug‘latish

Reja: 1.1. Bug‘latish jarayoni. Umumiy tushuncha.

1.2. Bir korpusli bug‘latish qurilmasi.

1.3. Bug‘latishning moddiy va issiqlik balansi. Bug‘ sarfi, isitish

yuzasi va foydali temperaturalar farqi..

Tayanch iboralar: bug‘latish, qaynatish, kuyultirish, konsentratsiyasini oshirish, ko‘p korpusli, bir korpusli, issiklik berish, issiklik utkazish, issiklik utkazuvchanlik, linza kompensatorli, zmeevikli, issiqlik almashinish, suv bug‘i, bug‘-suyuklik, aralashma.

Asosiy qism:

1.1.Bug‘latish. Umumiy tushunchalar

Kattik, uchuvchan bo`lmagan yoki uchuvchanligi yomon bo‘lgan moddalar eritmalarini kaynatish davrida erituvchisini va xosil bo‘lgan bug‘larni chiqarib yuborish jarayoniga bug‘latish deyiladi.

Odatda, sanoat mikyosida bug‘latish jarayoni eritmalarni qaynatish yo`li amalga oshiriladi.

Eritmalarni bug‘latishdan maksad ularning konsentratsiyasini orttirish bo‘lib, ya’ni eritmalarni quyuqlashtirishsir. Agarda, quyuqlashtirilgan eritmalardan yana erituvchi chikarilsa, qattiq moddalar kristallana boshlaydi va kristallar ajralib chiqadi.

Suyultirilgan eritmalar konsentratsiyasini oshirish yoki ulardan erigan modsalarni kristallash usulida ajratib olish uchun bug‘latish jarayoni qo`llaniladi.

Kime, ozik, - ovqat va boshqa sanoatlarda bug‘latish jarayonidan keng ko`lamda foydalaniladi. Masalan, tuz, ishkor kabi moddalarning suvli eritmalarini, mineral va organik kislotalar, ko‘p atomli spirtlar, shakar va konserva maxsulotlarini ishlab chiqarish texnologiyasida tomat, sut va sharbatlarni konsentrlashda bu jarayonsiz texnologiyan itasavvur qilib bulmaydi. Shu bilan birga, ushbu jarayonni toza erituvchi ishlab chiqarish uchun ham qo‘llasa bo‘ladi.

Shuni alohida qayd etish kerakki, agar bug‘lanish jarayoni qaynash temperaturasidan past, istalgan temperaturada eritma yuzasida sodir bo‘lsa, bug‘latish esa – qaynash temperaturasidan yukori temperaturada, eritmaning butun xajmida yuz beradi.

Ushbu jarayonlar bug‘latish qurilmasi deb nomlanadigan qurilmalarda amalga oshiriladi. Ma’lumki, o‘zluksiz va uzlukli bug‘latish jarayonlarini tashkil etish mumkin. Uzlukli ishlaydigan qurilmalar, odatda kam mikdorda maxsulot ishlab chikaradigan texnologiyalarda qullaniladi.

Yirik sanoat korxonalarida o‘zluksiz ishlaydigan bug‘latish qurilmala-ridanfoydalaniladi va ularning issiqlik almashinish yuzalari 600...1000 m² bo‘ladi. Bunday qurilmalarning tejamliligini aniklovchi asosiy omil bo‘lib, undagi bug` va suv sarfi xisoblanadi.

Bug‘latish vakuum, atmosfera va yuqori bosim ostida olib borilishi mumkin.