1-Ma'ruza: Kurash tarixi, istiqbollari va mutaxassislarni tayyorlash istiqbollari. Reja

s) Trenirovka jarayonining o'ziga xos uzluksizligi tamoyili

Sport trenirovkasining bu tamoyili trenirovka jarayoni-ni butun yil davomida tashkil etishga karatilgan bo'lib, unda mashklanganlikning uzluksiz rivojlanishini ta'minlaydigan optimal nagruzkalar xamda dam olish rejalashtiriladi. Butun yillik trenirovkani tuzish uchun kuyidagi mashklanganlik xolatini rivojlantirish konuniyatlariga amal kilish zarur:

a) agar kurashchining jismoniy, texnik-taktik va ruxiy tayyorgarligida ma'lum darajaga yetishishdan iborat bo'lgan umumiy mashklanganlik darajasi oshib borsa, yukori natijalarga erishish mumkin bo'ladi;
b) yangi shugullanayotgan sportchilarda mashklanganlikning ayrim tomonlari darajasining oshishi yana yukori natijalarga yetaklaydi, lekin natijalarning kelgusida o'sishi uchun tre-nirovkaning aloxida tomonlarini musobaka faoliyati talab-larini xisobga olgan xolda yagona kompleksga birlashtirish lozim.
Kurashchilarni tayyorlashda trenirovka jarayonining uzluk-sizligi uchta asosiy koidalarni xisobga olgan xolda amalga oshiriladi: o'kuv-trenirovka jarayoni ko'p yillik va butun yil davomida amalga oshirish xususiyatiga ega bo'lishi lozim, xar bir kelasi mashgulot ta'siri trenirovka jarayonida oldingi mashgulot iziga ustma-ust tushishi lozim. Bunda oldingi mashgulot ta'sirida yuzaga kelgan kurashchi organizmidagi ijobiy o'zgarishlar mustaxkamlanadi xamda takomillashadi; mashklar va mashgulotlar o'rtasidagi dam olish tiklanish xamda mashklanganlikni o'stirish uchun yetarlicha bo'lishi lozim.
Trenirovka jarayoni uzluksizligini tashkil kilishda xamma asosiy musobakalarning yil davomida bir tekis taksimlanishi katta axamiyatga ega. Sport kurashida, odatda, ikkita-uchta asosiy musobakalar ajratiladi, kolgan barcha musobakalar ularga bo'ysundiriladi va ish shunday taksimlanadiki, bunda mashk-langanlik asoslari maksadli va muntazam ravishda yaxshilanishi xamda musobaka faoliyati ishonchliligi oshishi lozim.
d) Trenirovka nagruzkalarini oshirib borishdaketma-ketlik va chegaralilik birligi tamoyili

Kurashda trenirovka nagruzkalarini oshirmasdan yukori sport natijalariga erishib bo'lmaydi. Sport natijalarining trenirovka nagruzkalari o'lchamlariga to'gridan-to'gri boglik-ligi mavjud. Organizmning funktsional imkoniyatlari chegara-siga yakin bo'lgan trenirovka nagruzkalari ma'lum bir sharoit-larda unda o'sib boruvchi muxim o'zgartirishlarni yuzaga kelti-rishi xamda natijada, uning imkoniyatlarining oshishiga olib kelishi mumkin. Bir xil kolipdagi nagruzkalar asta-sekin o'zining trenirovka samarasini yo'kotib beradi, keyinchalik esa jismoniy va ruxiy ish kobiliyatining rivojlanishiga yordam bermay ko'yadi. Sport kurashi boshka sport turlaridan shunisi bilan fark kiladiki, unda texnik-taktik xarakatlar soni juda ko'pdir. Bu xarakat koordinatsiyasiga katta talablar ko'yadi, shuning uchun o'rganiladigan xarakatlar, ayniksa, bellashuvni olib borishning kombinatsiyali usulida bajariladigan xarakatlar sonini asta-sekin oshirib borish lozim.

O'zbekistonlik buyuk sportchilar, jaxon va Olimpiya o'yin-lari chempionlari Arsen Fadzaev xamda Rustem Kazakovlar bellashuvni kombinatsiyali usulda olib borishni mukammal darajada egallaganlar.
Texnik-taktik tayyorgarlik xarakatlar koordintsiyasini va ma'lum darajada jismoniy sifatlarni, birinchi navbatda, chak-konlik, tezkorlikni rivojlantirishga yordam beradi. Jismoniy sifatlarni yo'naltirilgan xolda rivojlantirish uchun trenirovka nagruzkalarining ma'lum bir tarkibini o'zgartirish lozim. Bunda eng asosiy vazifa - ko'p yillik trenirovkaning aloxida boskichlarida nagruzkaning xajmi va shiddati kanday nisbatlarida oshirilishi zarur. Trenirovka nagruzkasi bunda kurashchining ish kobiliyati o'sishiga karab oshib borishi lozim. Bu yerda nagruzkalarning anik xisobini yuritish, shuningdek mashklanganlik xolatini muntazam tekshirib turish xamda trenirovka nagruzkalarining oshib borishida ketma-ketlik tamoyilini amalga oshirish uchun musobaka faoliyatini taxlil kilib borish zarur.
O'smir kurashchilarni tayyorlashda trenirovkaning bu tamoyili trenirovka va musobaka nagruzkalari xajmi xamda shiddatining o'sib kelayotgan bolalar organizmining funktsional imkoniyatlariga to'lik mos xolda kelishi zaruriyatida ifodalanadi.
Trenirovka va musobaka nagruzkalarini asta-sekin oshirib borish, shuningdek texnik-taktik tayyorgarlikka bo'lgan talab-larning asta-sekin murakkablashishi o'smir kurashchilarning mashklanganligini yanada samaralini oshirishga yordam beradi.