ishlatilishi mumkinki, bunda maxsulotdan sfoydalanish jarayonid uz resursi
xisobiga sarflanadi.
"İstemol" atamasi shunday maxsulotta nisbatan ishlatiladi ushshg vazifasiga
kura, ishlatilishida uzi sarflanadi.
Maxsulot xossalarini shartli ravishda oddiy va murakts turlarga bulish mumkin.
Maxsulotning oddiy xossasiga massa, sigim, tezlik va bosh kursatkichlar kiradi.
Maxsulotning murakkab xossasiga misol sifatida butom ishini ishonchliligini
olishimiz mumkin. Bu esa uz navbatida bir kat oddiy xossalarni uz ichiga oladi
(buzilmasligi, chidamlilig tagmirlanuvchanligi va sakianuvchanligi kabilar).
Maxsulot sifati deganda, uning vazifasiga binoan muayl exgiyojlarni
kanoatlantirishga yarokdiligini belgilaydigan xossala majmuasi tushuniladi.
Maxsulot sifati, uni tashki l etuvchi buyum va materiallarni! sifati ga bogli*.
Agar maxsulot mashinasozlik buyumlaridan tashki toptan bulsa, maxsulotning
sifatini belgilovchi, uni ayri buyumlarining xamda birxillik, uzaro
almashuvchanlik va oouii shunday xossalarning majmuasidan tashkil topadi.
Masalan, pax: Terish mashinasining sifati, uni tashkil etuvchi dvigatelnii
shpindellarning, bolt va gaykalarning, gildirak va undagi rezi! kabilarning sifati
ga boglik.
Maxsulot belgisi deganda maxsulotning xar kanday xossalari 1 xolatlarining
mikdoriy va sifat tavsiflari tushuniladi. Sifat belgisiga materialning rangi
buyumning shakli, detalning
satxi
yopma va bezak uchun malum qoplamalarning bo’lishi, prokatning yon tomoni
(burchak, tavr, shveller va shunga o’xshashlar), maxsulot tununlarining
biriktirish usullari (payvandlash, yopishtirish, yarchinlash va shunta uxshashlar),
sozlash usullari (kulda, yarim rgomatik, avtomatik va shunta uxshashlar) km
radi.
Sifat belgilari orasida maxsulot sifatini boshxarishda katga Axamiyatga eta
bo’lgan statistik nazoratda kullanuvchi mukobil belgisi bo’lib, faqatgina ikkita
bir - birini inkor qiluvchi imkoniyatlari ulishi mumkin. Masalan, buyumlarda
yaroksizlikning borligi yoki Lligi, detallarda ximoya katlamini borligi yoki
yukdigi va shunga yupashlar.
Maxsulotning mikdoriy belgisi uning parametridir. Maxsulot afati uzining
kursatkich alomati bilan ifodalanadi.
Maxsulot sifatining kursatkichi deb, maxsulot sifati ga «ruvchi bitta yoki bir
necha
xossasining mikdoriy tavsifi, uning itilishi va ishlatilishi yoki istemolidagi
muayyan sharoitlarga 'dlanilishini kurilishiga aytiladi.
Sifat kursatkichlari kuyidagi asosiy talablarga javob fishlari lozim: turgunligi;
rejali asosda ishlab chikarish samaradorligini oshishiga yordam berishi; fan va
texnika
yutukdarini inobatga olinishi;
Vazifaviy kursatkichlar mahsulot xossalarini tavsiflaydi ularni asosiy
vazifalarini belshlaydi, maxsulotni kullash soxasini anikdaydi. Mashina va
asbobsozlik, elektrotexnika va boshka buyumlar uchun bu kursatkichlar buyum
tarafida bajariladigan foydali ishni tavsiflaydi.
Maxsulot bozori deganda, uning sotilishida extiyoj va taklif orasidagi uzaro
muvofikdashtirish sharoitlaridagi tizim tushuniladi.
Uzaro muvofiklashtirish darajasi esa bozor munosabatlarining boshkarishda va
turgunligida mezon bulib xizmat kiladi.
Marketing deganda, maxsulotning xar bir dayotiy davri bosqichlarida amalga
oshiriladigan unichg rak,obatdoshlik k,ilib yaratilishini va bozorda sotilishini
taminlaydigan faoliyat tushuniladi.
Sifat xalkasi deb ataluvchi tushuncha maxsulotning butun xayotiy davrini uz
ichiga oluvchi (tulik) mujassamlashgan faoliyatdir Sifat xalqasi extiyojlarni
aniqlashdan tortib, to ularning qanoatlantirilishini baxolashgacha bulgan turli
bosqichlarda sifatga tasir etadigan, o’zaro bog’langan faoliyat turlariiing nazariy
tushunchalar modelidir.
Sifat xam boshqa tushuichalar singari uzining tizimiga egadir. Sifat tizimi
deganda, tashkiliy tuzilishi, masuliyati, ish tartibi, jarayonlar, resurslar yigindisi
bulib, sifatning umumiy boshkaruvining amalga oshirilishi tushuniladi.
Belgilangan maxsulotning sifat kursatkichlarining nomenklaturasini tanlash, bu
kursatkichlarining kiymgtlarini anitslash va ularni asos buluvchi kiymatlar bilan
takkoslashni uz ichiga oluvchi ishlarning yigindisi maxsulot sifatining darajasini
baxolash deb ataladi.
Maxsulot sifatining darajasini baxolash uchun maxsulotlar ikkita turkumga
bulinzdi:
Foydalanishda sarflanadigan maxsulot;
Uz resursini sarflaydigan maxsulot.
1-turkum maxsulotlari vazifasi buyicha foydalanish jarayonida sarflanadi.
Odatda, k,ayta ishlash kaytmas jarayon xisoblanadi:(xom ashyo, materiallar,
yarimfabrikatlar), yokilgining yonishi, ozik-ovkat maxsulotlarkni uzlashtirilishi,
ayrim vatstda kaytariluvchi jarayon xam bulishi mumkin (masalan,
erituvchilarni rekuperatsiya va regeneratsiyasi).
Vazifasi buyicha 2-turkum maxsulotla rida n foydalanishda, uning resursi
sarflanadi. Bu xolda maxsulot texnikaviy va manaviy eskirishi xisobiga
foydalaniladi.
Maxsulotning kursatilgan tavsiflanishining kullanishi kuyidagi amallarni
bajarishda bir kator engilliklar yaratadi:
muayyan gurux maxsulotining birgina kursatkichining nomlarini tanlashda;
maxsulotdan foydalanish soxasini anikdashda;
bir yoki bir nechta buyumlarni asos buluvchi namunalar sifatida tanlab
olishda;
maxsulotning sifat kursatkichlari nomlariga davlat sgandartlarining
tizimlarini yaratishda.
Do'stlaringiz bilan baham: