1-ma’ruza. Kirish. Parazitologiya fanining maqsad va vazifalari. Parazitologiya fanining rivojlanish tarixi. Parazitizm va parazitlar haqida tushunchalar. Parazitizmni turli XIL shakllari

1-MA’RUZA. Kirish. Parazitologiya fanining maqsad va vazifalari. Parazitologiya fanining rivojlanish tarixi. Parazitizm va parazitlar haqida tushunchalar. Parazitizmni turli xil shakllari (simbioz, mutualizm, kommensalizm, yirtqichlik).

reja:

1. Parazitologiya fаnining prеdmеti, maqsadi va vazifalari.

2. Parazitologiya fаnining rivоjlаnish tаriхi.

3. Parazitizm va parazitlar to‘g‘risidagi tushunchalar.

4. Parazitizmni turli xil ko‘rinishlari.

Birinchi sаvоl bаyоni:

Parazitologiya fanining maqsad va vazifalari odamlarda, hayvonlarda hamda o‘simliklarda parazitlik qilib hayot kechiradigan hayvonlarni tuzilishi, rivojlanishi, tarqalishi, o‘ziga xos biologik va ekologik xysusiyatlarini, parazitlar keltirib chiqaradigan kasalliklarni o‘rganish hamda ularga qarshi kurash choralarini to‘g‘ri tashkil qilishdan iboratdir.

Tirik organizmni o‘ziga xos xususiyati, bu uni tashqi muhit bilan bog‘liqligidir. Tirik organizmlar o‘rtasida biotik bog‘lanishlar murakkab va xilma-xilligi bilan xarakterlanadi va uni asosida oziqa va makon bog‘lanishlari yotadi. Shu bog‘lanishlardan biri parazitizm ko‘rinishida namoyon bo‘ladi. Demak, organik olamdagi ikkita boshqa-boshqa turga mansub organizmlarni bir-biri bilan bo‘lgan munosabatlarini bir ko‘rinisi bu parazitizm hodisasi hisoblanadi.

Parazitizm tabiatda keng tarqalgan hodisa bo‘lib, uni yuzaga chiqish shakllari xilma-xildir. Barcha mikroorganizmlar (virus, bakteriya, zamburug‘) parazitlik qilib hayot kechirishga o‘tgan.

Yuksak o‘simliklar orasida ham parazit formalarni kuzatish mumkin (zarpechak, pechak). Hayvonlar orasida ham bir qancha turlari parazitlik qilib hayot kechiradi.

Umuman, parazitlarni o‘rganish ob’yektlariga ko‘ra tibbiyot parazitologiyasi veterinariya parazitologiyasi, agronomiya parazitologiyasi va umumiy parazitologiyaga bo‘linadi.

Parazitologiya ko‘pgina biologik, tibbiyot va veterinariya sohasidagi maxsus fanlar bilan chambarchas bog‘langan. Parazitlarning tavsifi, morfologiyasi, biologik va ekologik xususiyatlarini hamda rivojlanish sikllarini o‘rganish bilan zoologiya fani shug‘ullansa, ular qo‘zg‘atadigan kasalliklar patogenezi, klinikasi, diagnostikasi va davolashini o‘rganish bilan patologik anatomiya, patologik fiziologiya, immunologiya, virusologiya, mikrobiologiya, terapiya, farmakologiya, epizootologiya, xirurgiya, biokimyo, veterinariya-sanitariya ekspertizasi, zoogigiyena va boshqa fanlar shug‘ullanadi hamda ulardagi tadqiqot usullariga tayanadi.