1. ma’ruza kimyoning asosiy tushuncha va qonunlari. Ma’ruza rejasi

Kimyoviy element bir xil xossalar bilan xarakterlanadigan atomlar turidir.

Dalton ta’limotida kamchiliklar borligi o’sha vaqtdayoq ma’lum bo’ldi. Birinchidan, oddiy moddalarning molekulalari real mavjud bo’lishini inkor etdi. Ikkinchidan, murakkab moddalarning tuzilishini talqin qilishda bir elementning bir atomi ikkinchi elementning faqat bir atomi bilan birikadi, deb faraz qildi. U holda suv NO, ammiak NH, etilen SN kabi formulalar bilan ifodalangan bo’lar edi. Shuning uchun ba’zi elementlarning atom massalari ikki xil qiymatli bo’lib chiqdi. Demak, atom bo’linishi mumkin deb faraz qilishga to’g’ri keladi, bu esa atom bo’linmaydi degan fikrga ziddir.

Ko’rinib turibdiki, atom-molekulyar ta’limotning mohiyati chuqur ilmiy asoslanganligi sababli atomistik ta’limotda yechilmagan masalalarni ham yoritib berilganligini ko’rsatadi.

Atom – musbat zaryadlangan yadro va uning atrofida harakatlanadigan manfiy zaryadli elektronlardan tashkil topgan elektroneytral zarrachadir.

Molekula – moddalarning mustaqil mavjud bo’la oladigan va moddaning kimyoviy xossalariga ega bo’lgan eng kichik zarrachasidir.

Element – kimyoviy usul bilаn boshqа bir oddiy moddаgа аylаnа olmаydigаn oddiy moddаgа аytilаdi. Element mа’lum xossаlаrgа egа bo’lgаn аtomlаr turidir.