1. Magistrlik disserstiyasini tayyorlashda tadqiqot bazasini tanlash

1. Magistrlik disserstiyasini tayyorlashda tadqiqot bazasini tanlash.
2. Magistrlik disserstiyasini tayyorlashda tadqiqot bazasini tanlash
3. Ilmiy tadqiqot: asosiy kategoriyalar va tushunchalar.
4. Magistrlik dissertatsiyasi ustidagi ishning protsessual tuzilmasi.
5. Davlat buyurtmasi asosida amalga oshiriladigan ilmiy-tadqiqot loyihalarini shakllantirish
1 savolga javob
Bunda
Ilmiy muammo bu ilmiy-tadqiqotchilik ishi mavzuini belgilaydigan murakkab nazariy va (yoki) amaliy vazifalar majmuidir.
Tadqiqot mavzui quyidagicha bo’lishi kerak:
Fan yoki amaliyotning shu yo’nalishiga yangilik olib kirishi kerak.Shu soha muammosini qo’yishi kerak.Tadqiqotning qaysi aniq tashkilot misolida o’tkazilganligini imkoni boricha ko’rsatishi kerak
Mavzuni tanlash –dissertatsiya tadqiqoti ustidagi ishning birinchi bosqichi.
Аniq mavzuni tanlashda oldiniga quyidagi umumiy masalalarni hal qilish kerak:
• Tadqiqot qanday tusga ega bo’ladi?
• Magistrant o’z tadqiqoti natijalarini qay holatda ko’radi?
• Magistrant uchun dissertatsiyaning qanday tipi ma’qul keladi?
• Dissertatsiya maqsadlarini qay tarzda qo’yish eng maqbul
hisoblanadi?
MАVZUNING TАNLАNIShINI BELGILOVChI OMILLАR
Mavzu magistrantning qobiliyati, bilimlari, qiziqishlarining ochilishiga imkon berishi kerak
MАVZUNI TАNLАSh USULLАRI VА VOSITАLАRI
Mavzuni «tabiiy» sharoitlarda, ijodiy muloqot jarayonida ham topish mumkin.Mavzuni tanlashdagi amallarMavzuni tanlashda yordam berishi lozim bo’lgan ilmiy rahbar bilan maslahatlashish
ILMIY ISh MАVZUINI IFODАLАShNI BELGILOVChI TАMOYILLАR VА TАLАBLАR
Dolzarblik Yangilik, jamiyat hayoti bilan bog’liqlik, yetilgan ziddiyat.
MАGISTRLIK DISSERTАTsIYaSI MАVZUINI IFODАLАShNING PROTsESSUАL TUZILMАSI
Tadqiqot ob’ektini belgilash
Tadqiqotning ob’ektli sohasi – bu fan va amaliyotning tadqiqot ob’ekti joylashgan sohasi bo’lib, amaliyotda u, masalan, matematika, biologiya, iqtisodiyotning u yoki boshqa ilmiy ixtisosligiga muvofiq bo’lishi mumkin.
Tadqiqot predmeti bu magistrant tadqiqot ob’ektiga qarash uchun asos qilib oladigan nuqtai nazardir.Tadqiqot ob’ekti va predmeti o’zaro bir-biri bilan umumiy va xususiy sifatida munosabatda bo’ladi. Tadqiqot predmeti, odatda, tadqiqot ob’ekti doirasida bo’ladi. Boshqacha aytganda, magistrant ish mavzusi tadqiqot predmetini tadqiqot ob’ekti orqali belgilashi, uning ajralib turuvchi belgilarini ajratib ko’rsatishi kerak.Ishning yo’nalishini («tadqiqot burchagini») Belgilash Ish yo’nalishining ifodasidagi «klishelashgan» iboralar va so’z birikmalari:
- «vazifa yechimi,…»
- «ishlanma,…»
- «asoslash,…»
- «samaradorlikning oshishi,…»
- «takomillashtirish,…»
- «optimallashtirish,…»
- «xarajatlarning kamayishi va h.,…»
Ish nomining ifodalanishi
Dissertatsiya ishining nomi tadqiqotning ob’ekt sohasi, ob’ekti, predmeti va yo’nalishi asosida lo’nda va aniq ifodalanadi. Barcha ekspertlar va opponentlarning dissertatsiya natijalarining tusiqandayligini ish nomiga qarab bilib olishiga imkoniyat yaratish kerak.
Mavzu nomida quyidagi so’zlarni ishlatmagan ma’qul: «masalalari», «muammolari», «tadqiq qilinishi», «o’rganilishi» va h., chunki ular pirovard natijani aniq ifodalay olmaydi.
Eksperimental tadqiqotlarni samarali o‘tkaziщ uchun eks¬periment metodologiyasi ishlab chiqiladi. U quyidagi asosiy bosqichlarni o‘z ichiga oladi:eksperimentni reja-dasturini ishlab chiqish;
o‘lchamlarni baholash va eksperiment o‘tkazish vositalarini tanlash;
eksperimentni o‘tkazish;
eksperiment natijasida olingan ma’lumotlarni ishlab chiqish va tahlil qilish.
3. Ilmiy tadqiqot: asosiy kategoriyalar va tushunchalar
Bu savol javobi
Ilmiy tadqiqot. Uning umumiy maqsadi quyidagi ehtiyojlarga javob beradigan nazariyani qurishdan iborat: 1) faktlarni tahlil etish, tasniflash va bir tizimga solish (sintez qilish); 2) real olamning aniq faktlarini talqin qilish va anglab olish; 3) yangi natijalarni oldindan aytib berish va hodisalar rivojini bashorat qilish.
Ilmiy tadqiqot, yo`nalish olish, muammolarni belgilash, uslublarni belgilash, rejalashtirish, tahlil, refleksiya
Ilmiy tadqiqot uslubi bu muayyan bilish maqsadini hisobga olgan holda muayyan bilish vazifalarini hal etishga qaratilgan aqliy va (yoki) amaliy operasiyalar (rusum-qoidalar) tizimidir.
Tadqiqot umumiy ilmiy metodologiyasining prosessual tuzilmasi
1. Bundan oldingi tadqiqotchilar tajribasini organish
2. Muammoli nuqtalarni aniqlash
3. Mushohada yuritish
4. Echimni izlashning etakchi tamoyillarini asosli tanlash
5. Uslublarning qollanilishi
6. Hodisa mohiyatiga kirib borish
ILMIY TADQIQOTNI MUVAFFAQIYaTLI BAJARISh ShARTLARI
Birinchi- Mavzuning muhimligi, uni anglab olish zaruriyatini idrok etish, vujudga keladigan savollarga javob berishga intilish
Ikkinchi- Umumiy tayyorgarlik – tadqiqot uslublarini egallash darajasi
Uchinchi - Tadqiqot dasturini ishlab chiqish mahorati, predmetni aniqlay bilish, «masalaga oid adabiyotlar» bilan ishlash, farazlarni ilgari surish, maqsadlarni qoyish va amalga oshirish va tadqiqotchilik hisobotini rasmiylashtirishgacha bolgan hokazo ishlar.
Tadqiqot uslubiyoti (texnologiyasi) – tadqiqot usullarining bir tizimli majmui, tadqiqot uslublari, usullari, texnikalarini qollanish va ular yordamida olingan natijalarni talqin qilish qoidalari tizimi. Uslubiyot organiladigan ob’ekt xarakteriga, tadqiqot metodologiyasi, maqsadlariga, ishlab chiqilgan uslublar, tadqiqotchi malakasining umumiy darajasiga bogliq boladi.
Ilmiy tadqiqot uslubi bu muayyan bilish maqsadini hisobga olgan holda muayyan bilish vazifalarini hal etishga qaratilgan aqliy va (yoki) amaliy operasiyalar (rusum-qoidalar) tizimidir.
Sxema
Dissertatsiya ishining muayyan kompozitsion tuzilishi an’anaviy tarzda qaror topgan, uning asosiy elementlari quyidagi tartibda joylashgan bo’ladi:
1. Titul varag’i
2. Mundarija
3. Kirish
4. Аsosiy qism (3 bob)
5. Xulosa
6. Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
7. Ilovalar.
(Qarang: Magistrlik dissertatsiya ishining tuzilmaviy-mantiqiy sxemasi)
TITUL VАRАG’I VА MUNDАRIJА
Titul varag’i dissertatsiya ishining birinchi sahifasi hisoblanadi va qat’iy belgilangan qoidalar bo’yicha to’ldiriladi. Titul varag’idan keyin mundarija joylashtiriladi. Boblar va paragraflarning shu yerda ko’rsatilgan nomlari, shuningdek, ularning izchilligi dissertatsiya matni va dissertatsiyaning mantiqiy sxemasiga mutlaqo mos bo’lishi kerak.
Kirishda dissertatsiya tadqiqotining metodologik apparati o’z aksini topadi. U himoyaga tayyorlangan dissertatsiya ishining keng annotatsiyasi shaklida rasmiylashtiriladi.
Kirish odatda dissertatsiya umumiy hajmining 10-15% ni tashkil etadi.
Kirishda quyidagilar aks ettiriladi:
¾ Tadqiqot mavzuining dolzarbligi.
Dissertatsiyaning kompozitsion tuzilishi nuqtai nazaridan olganda mavzu dolzarbligining asoslanishi kirish qismining taxminan bir sahifasini egallashi va ushbu mavzuga nima uchun ayni hozir murojaat qilishning maqsadga muvofiqligi, ilmiy va amaliy zarurat nimadan iboratligi, tadqiqot predmeti haqidagi hozirgi ilmiy tasavvurlarning qanday holatda ekanligi izohlab berilishi kerak.
¾ Tadqiqot maqsadlari va vazifalari.
Bu dissertatsiya tadqiqotining strategiyasi va taktikasidir. Dissertatsiya tadqiqotining maqsadini ifodalashda shuni nazarda tutish kerakki, dissertatsiya uchinchi bobining nomi va mazmuni maqsadni ochib berishi lozim. Vazifalarning sanab o’tilishi implitsit ravishda butun ish matnining rejasi va ichki mantiqini beradi.
2.Davlat
Mavzu rejasi:
1. Ilmiy tadqiqot o’ekti va predmetini belgilash
2.Davlat buyurtmasi asosida amalga oshiriladigan ilmiy-tadqiqot loyihalarini shakllantirish
Kalit so’zlar:eksperimental tadqiqot,o’rganilayotgan ob’yekt, eksperiment metodikasi
Eksperimental tadqiqotlarning turi Eksperimental tadqiqotlar yangi ilmiy bilimlar olishning asosiy usullaridan biridir. Eksperiment o‘tkazishdan bosh maqsad nazariy qoidalarni tekshirish ya’ni ishchi gipotezani tasdiqlash hamda ilmiy tadqiqot mavzusini yanada kengroq va chuqurroq o‘rganishdir.
Eksperimentlar tabiiy va sun’iy bo‘lishi mumkin. Tabiiy eksperimentlar ishlab chiqarish, turmush va h.k.larda ijtimoiy hodisalarni o‘rganish maqsadida o‘tkaziladi. Sun’iy ekspe¬rimentlar esa texnika va boshqa fanlarda keng qo‘llaniladi.
O‘rganilayotgan ob’ekt yoki jarayon modelining xususiyatiga, eksperimentlarni tanlash va o‘tkazishga bog‘liq holda ular laboratoriya va ishlab chiqarish turiga bo‘linadi. Laboratoriya eksperimentlari maxsus modellashtiruvchi qurilma va stendlarda namunaviy asboblar va tegishli apparatlar yordamida o‘tkaziladi. Ular xarajatni kam qilgan holda qimmatli ilmiy axborotni olish imkonini beradi. Ammo, eksperimental tadqiqotlarning bunday turi hamma vaqt ham jarayon yoki ob’ekt haqidagi ma’lumotlarni to‘liq aks ettira olmaydi.
Ishlab chiqarish eksperimentlari atrof muhitdagi turli tasodifiy omillarni hisobga olgan holda, mavjud sharoitlarda o‘tkaziladi. Ular laboratoriya eksperimentlariga qaraganda murakkab bo‘lib, tajribalar naturalarda (real jarayon yoki ob’ektlarda) olib borilganligi uchun xajmdor xisoblanadi, shu sababdan o‘tkazishdan avval puxta fikrlash va rejalashtirishni talab etadi.
Ekspluatatsiya qilinadigan ob’ektning turli dala sinovlari ham ishlab chiqarish eksperimentlariga kiradi Tegishli metodika va shakl bo‘yicha tashkilotlar, muassasalar yoki korxonalardan tadqiq etilayotgan u yoki bu masala bo‘yicha materiallar to‘plash ham ishlab chiqarish eksperimentlarining bir turi hisoblanadi.
Eksperimental tadqiqotlarni samarali o‘tkaziщ uchun eks¬periment metodologiyasi ishlab chiqiladi. U quyidagi asosiy bosqichlarni o‘z ichiga oladi:eksperimentni reja-dasturini ishlab chiqish;
o‘lchamlarni baholash va eksperiment o‘tkazish vositalarini tanlash;
eksperimentni o‘tkazish;
eksperiment natijasida olingan ma’lumotlarni ishlab chiqish