1. Kislorodning xossalari Kislorodning kashf etilishi tarixi

Suyuq havoni haydash
Hozirgi vaqtda kislorod sanoatda havodan olinadi. Kriyogen rektifikatsiya kislorod ishlab chiqarishning asosiy sanoat usuli hisoblanadi . Membrana texnologiyasi asosida ishlaydigan kislorod zavodlari ham tanilgan va sanoatda muvaffaqiyatli qo’llanilmoqda . Laboratoriyalarda taxminan 15 MPa bosim ostida po’lat silindrlarda etkazib beriladigan sanoat kislorodi ishlatiladi.
Oksidlovchilarning parchalash bilan
KMnO ₄ kaliy permanganatini isitish orqali oz miqdordagi kislorodni olish mumkin :
2KMnO₄ → K₂MnO₄ + MnO₂ + O₂↑
Marganets (IV) oksidi ishtirokida vodorod peroksid H ₂ O ₂ ning katalitik parchalanish reaktsiyasi ham qo’llaniladi :
2Н₂О₂ → 2Н₂О + О₂↑
Kislorodni kaliy xloratning ( bertoli tuzi KClO ₃ ) katalitik parchalanishi bilan olish mumkin:
2KClO₃ → 2KCl + 3O₂↑
Simob (II) oksidining parchalanishi (t = 100 ° C da) kislorod olishning birinchi usul edi:
2HgO → 2Hg + O₂↑
Suvli eritmalar elektrolizi 
Kislorod ishlab chiqarishning laboratoriya usullari gidroksidi, kislotalar va ba’zi tuzlarning (sulfatlar, gidroksidi metallarning nitratlari) suyultirilgan suvli eritmalarini elektroliz qilish usulini o’z ichiga oladi :
2H₂O → 2H₂ + O₂↑
Peroksid birikmalarining karbonat angidrid bilan reaktsiyasi 
Dengiz osti kemalari va orbital stantsiyalarda, odatda , natriy peroksid va karbonat angidrid reaktsiyasi natijasida hosil bo’ladi :
2Na₂O₂ + 2CO₂ → 2Na₂CO₃ + O₂↑
Yutilgan karbonat angidrid va ajralib chiqqan kislorod hajmlari muvozanatini saqlash uchun unga kaliy superoksidi qo’shiladi . Og’irlikni kamaytirish uchun kosmik kemalar ba’zan litiy peroksiddan foydalanadilar .
Fizik xossalari
Kislorod normal sharoitda rangsiz, hidsiz, tamsiz gaz.
Normal sharoitda uning 1 litr 1,429 g keladi , u hovodan biroz og’irdir. Suvda oz eriydi( 4,9 ml / 100 g da 0 ° C, 2,09 ml / 100 g da +50 ° C) va spirt (2.78 ml / 100 g da +25 ° C). U eritilgan kumushda yaxshi eriydi ( +961 ° C da 1 hajm Ag da 22 hajim O₂ eriydi ). Perflorli uglevodorodlarda yaxshi eriydi (20-40%) .
Atomlararo masofa 0,12074 nm. Paramagnetik hoslaga ega, yani suyuq shaklda uni magnitga tortilishini kuzatish mumkin.
Gazsimon kislorod qizdirilsa, u atomlarga parchalanadi, aralashmadagi ajralgan atomlarning konsentratsiyasi ° +2000 C – 0.03%, +2600 ° C – 1%, +4000 ° C – 59%, +6000 ° C – 99,5% teng bo’ladi.
Suyuq kislorod -182,98 ° C haroratda 101,325 kPa bosimda qaynab ketadi va xira ko’k suyuqlikdir . Kislorodning kritik harorati 154,58 K (-118,57 ° C), kritik bosim 4,882 MPa.
Qattiq kislorod (erish nuqtasi -218,35 ° C) – ko’k kristal .
Vadarodning oltita kiristall fazasi maʼlum, ulardan 3 tasi 1 atm bosimda mavjud.
a -O₂ – 23,65 K dan past haroratlarda mavjud ; yorqin ko’k kristallar monoklinik tizimga ega , panjara parametrlari a = 5.403 Å, b = 3.429 Å, c = 5.086 Å; b = 132.53 °.
β -O₂ – 23,65 dan 43,65 K gacha bo’lgan harorat oralig’ida mavjud ; xira moviy kristallar (bosim oshishi bilan rang pushti rangga aylanadi) romboedral panjaraga ega, panjara parametrlari a = 4.21 Å, a = 46.25 °.
O 2 – 43,65 dan 54,21 K gacha bo’lgan haroratlarda mavjud ; xira moviy kristallar kubik simmetriyaga ega , panjarasi a = 6.83 Å
Qolgan uchtasi yuqori bosim ostida mavjud:
δ -O₂  – harorat oralig’i 20-240 K va bosim 6-8 GPa , to’q sariq kristallar;
ε -fazali, O₄ yoki O₈ molekulalaridan iborat , 10 dan 96 GPa gacha bosimda mavjud , kristall to’q qizildan qora rangacha bo’ladi, monoklinik tuzilishli.
ζ -O_n – 96 GPa dan yuqori bosim , metalllarga hos xossalarga ega, past temperaturada yuqori oʻtkazuvchanlik holatiga o’tadi.
Kimyoviy xossalari 
Ftordan keyin eng faol metallmas va kuchli oksidlovchidir, geliy , neon , argondan tashqari barcha elementlar bilan binar birikmalar ( oksidlar ) hosil qiladi . Eng keng tarqalgan oksidlanish darajasi -2. Odatda, oksidlanish reaktsiyasi issiqlik chiqishi bilan davom etadi va harorat ko’tarilganda tezlashadi. Xona haroratida sodir bo’ladigan reaktsiyalarga misol: