1. Kirish Teatrlar paydo bo’lishi. Sahnaviy vositalar

BOLSHOY TEATRGA QAYSI YILI ASOS SOLINGAN?

Bolshoy teatrga 1776 yilning 28 martida asos solingan. Xuddi shu kuni Moskvada mos-kvaliklarning ikkita va krepostnoy aktyorlar artistlik truppasining birlashishi ro’y berdi. Mashҳur Shalyapin va Plisetskayalarning salaf-lari Znamenkadagi graf Voronsov koshonasida tomoshalar ko’rsatishardi. 1800 yili truppa Petrovkadagi binoga ko’chib o’tadi. Ammo bu dargoh xosiyatsiz bo’lib chiqdi. 1805 yildagi katta yong’in teatr binosini tamomila yakson qiladi. Tez orada o’sha zamonning mashhur me'morlari Bove va Mixaylov rahbarligida yangi bino qurilgan edi. Ammo bunisi ham chorak asrdan sal ko’proq, 1853 yildagi yong’inga qadar omon turdi. Qrim urushining qiyinchiliklariga qaramay, yangi teatrning taniqli me'mor Kavos yetakchiligidagi inshooti jadal sur'atlar bilan davom ettirildi. Atigi ikki yilda — o’sha zamonlarga nisbatan olganda tasavvurga sig’maydigan muddat ichida — Moskva kindigida Bolshoy teatrning Yevropadagi eng yiriklaridan biri sanalishga xaqli bo’lgan ulkan binosi qad rostladi. Yangi teatr ko’p o’tmay xuddi Pokrovskiy jome'si, Kreml minoralari, Buyuk Ivan jomminori singari Moskvaning diqqatga sazovar maskaniga aylandi. Aynan 1856 yilni Bolshoy teatrning, mana 140 yildirki, Moskvaning bag’rini to’ldirib turgan zamonaviy binosi dunyoga kelgan sana deb hisoblash mumkin.

 NEGA MALIY TEATRNI «OSTROVSKIY UYI» DEB ATASHADI?

Maliy teatr 1824 yilda ochilgan va ko’p o’tmay Rossiyaning yetakchi teatriga aylangan edi. Bu dargohda A. S. Griboyedovning «Aqllilik balosi» (1831), N. V. Gogolning «Revizor» (1836) pyesalari sahnalashtirilgan edi. Ammo mazkur teatr tarixidagi zalvorli bosqich A. N. Ostrovskiy nomi bilan bog’langan.          Dramaturg elliginchi yillarning boshlaridan to umrining so’nggi damlariga qadar Maliy teatr bilan birga qoldi. Bu sahnada dramaturgning barcha pyesalari dunyo yuzini ko’rdi. Shuning uchun ham munaqqidlar Maliy teatrni «Ostrovskiy uyi» deb ataydigan bo’lishdi.

         A. N. Ostrovskiy 1865 yilda Moskvada artistlar to’garagini tashkil etadi, Maliy teatrning deyarli barcha taniqli aktyorlari — Muziliylar, Rijovlar, Sadovskiylar uning bag’ridan chiqishgan.

         Ostrovskiyning 1886 yildan e'tiboran Moskva imperatorlik teatrlari repertuar sho’'basining boshlig’i bo’lib ishlagani ham teatr tarixida katta ahamiyat kasb etdi. Shu bois Maliy teatrda qo’yilgan asarlar har doim butun Rossiya madaniy hayotida voqeaga aylanar edi. Teatr san'ati sohasidagi deyarli barcha eng qiziqarli narsalar o’z ijodiy hayotini Maliy teatr sahnasidan boshlagan.

Endilikda teatrda Ostrovskiy muzeyi joylashgan, unda dramaturg pyesalari sahnalashtirilishiga, shuningdek ayni teatrning tarixiga bag’ishlangan materiallar to’plangan.