1. Ka’sip tan’law motivleri. Pedagog ka’sibin tan’law motivleri. Motivatsiyanı basqarıw ma’seleleri

Ka’siplik motiv h’a’m motivatsiya miynet iskerligi

motivleri.
Jobasi:

1.Ka’sip tan’law motivleri.

2.Pedagog ka’sibin tan’law motivleri.

3.Motivatsiyanı basqarıw ma’seleleri.
Ka’sip tan’law protsesi sotsial a’h’miyetke iye bolsa da onın’ artında fizikalıq individual shaxs turadı. Demek usılay eken h’a’r bir ka’sip tan’lawshı shaxsiyatına individual qarım qatnastı a’melge asırıw za’ru’r. Bunın’ ushın ka’sip tan’lawshının’ jas h’a’m jınıs o’zgesheliklerine baylanıslı ka’sbiy bilimlendiriwdi a’melge asırıw maqsetke muwapıq bunda birinshi na’wbette shaxstın’ ka’siplik za’ru’rligi, motivi, qızıg’ıwı h’a’m qa’biletin esapqa alıwı za’ru’r. Keri jag’dayda ulıwma o’zgeshelikli bag’darlama, ko’rsetpe unamlı na’tiyjege alıp kelmeydi, sebebi individuallıq o’zine ta’n talaplardı talap etedi.

Ha’tte a’piwayı ka’sip bilimlendiriwi de h’a’r qıylı qatnas jasawdı talap qıladı, onı orınlamay turıp tiykarg’ı maqsetke erisiwge bolmaydı.

Psixologiyalıq mag’lıumatlarg’a qarag’anda, h’a’r qanday iskerlik motivler ja’rdeminde ju’zege keledi h’a’m jeterli sha’rt-sha’rayatlar jaratılg’anda g’ana a’melge asadı. Sonın’ ushın da ta’lim protsessinde o’zlestiriu, iyeleu h’a’m u’yreniu a’melge asırıudı ta’miynleu ushın oqıushılarda oqıu motivleri bolıuı sha’rt.

Biliu motivleri shaxstın’ (subektinin’) gneseologik umtılıug’a, bilim h’a’m ko’nlikpelerdi iyeleuge qaratıladı.

Psixologiya pa’ninin’ atamaları tu’siniginde arzıu yamasa ku’tiu ja’miyettin’ shaxsqa qaray mu’na’sibetin anıqlau mexanizmi jatadı. Etnopsixologiyalıq stereotiplerde birikken minez-xulq belgileri h’a’m iskerliktin’ tu’rleri o’zine ta’nligine iye.A’dette adamlar 1 jaslı bala tik ju’riui kerek, dep esaplaydı h’a’m olar bunı baladan ku’tkenligi sebepli og’an ayırıqsha mu’na’sibette boladı.Psixologiyada ku’tiu tu’sinigi talaptan parq qılıp, iskerlik ju’zege keliui ushın sha’rayat jaratadı.

İmkaniyatlar tuurısında pikir ju’ritilgende ma’lim bir iskerliktin’ adamlar erki menen baylanıslı (erk akti, sıpatı, printspi) obektiv sha’rt sha’rayatlardı o’zinde sa’ulelendiredi. Egerde adamlardın’ jeke kitapxanası bay bolsa, olardın’ oqıu imkaniyatı joqarı da’rejede boladı.Adamlardın’ minez- xulqı psixologiyalıq ko’z-qarastan baqlag’anda ko’binshe olardın’ obektiv imkaniyatlardan tısqarı baylanısadı.Egerde balanın’ qolına bilmesten biologiya kitabı tu’sip qalsa, onın’ usı predmetke bolg’an qızıg’ıushılıg’ının’ artıuı baqlanadı.

Jeke derekler- adamlar qızıg’ıuları,umtılıuları, ustanovkaları h’a’m du’nyag’a ko’z qarasları ja’miyet penen mu’na’sibetin sa’ulelendiriuden ibarat. İnsan iskerliginin’ derekleri-qa’diriyatları arqalı shaxs statusı (roli) nde iyelep barıladı.

2. Du’nya psixologiya pa’ninin’ teoriyalıq h’a’m o’zimizdin’ shaxsıy mag’lıwmatlarımızg’a tiykarlanıp, motivlerdi to’mendegi tu’rlerge ajırıtımız:

Shaxstın’ sotsial mu’tajlikleri menen birlesken, olardın’ ma’nisi arqalı o’lsheniwshi motivler:

1. 
   Du’nyalıq ko’z-qarasqa tiyisli, baylanıslı bolg’an ideyalıq motivler;
   
2. 
   İshki h’a’m sırtqı siyasatqa qarap mu’na’sibetti, shaxsıy pozitsiyanı payda etiwshi motivler;
   
3. 
   Ja’miyettin’ ta’rbiyalıq o’lshemleri, printsipleri, turmıs ta’rizi, etnopsixologiyalıq o’zgesheliklerge tiykarlanıwshı ta’rbiyalıq motivler;
   
4. 
   Estetikalıq motivler;
   

2.Ju’zege keliwi, sha’rtlilik deregi boyınsha ulıwmalıqqa iye bolg’an, baskarıw h’a’m basqarılıw o’zgeshelikli motivler:

1) Ken’ qamrawlı sotsial motivler;

2 ) toparlıq, ja’ma’a’tlik, aymaqlıq, ulıwma du’nyalıq motivler;

3 ) xızmet du’zilisi, ma’nisi h’a’m du’zimine bag’darlang’an protsessual motivler;

4) xızmet o’nimin bah’alawg’a, maqsetke erisiwge go’zlengen, sıylıqlaw motivleri.

3 Xızmet tu’rleri ma’nisin o’zinde payda etiwshi motivler:

1) sotsial-siyasiy waqıyalıqlardı beyimlestiriwshi moivler;

2) ka’siplik tayarlıq h’a’m sheberlikti o’zinde ko’rsetiwshi motivler;

3) oqıwg’a, biliwge, do’retwshilikke tiyisli motivler.

4. Payda bolıw o’zgesheligi, mu’ddeti, turaqlılıg’ı menen ulıwmalıqqa iye bolg’an motivler:

1) h’a’mme waqıt, u’zliksiz o’zgeshelikli motivler;

2) qısqa mu’ddetli, bir waqıtlı motivler;

3) uzaq mu’ddetli, waqıttan g’a’rezsiz tınıshlıqtı talap etiwshi motivler.

5. Ju’zege keliwi, h’a’reketleniwi bioquwatlılıq penen o’lsheniwshi motivler:

1) ku’shli, qu’diretli, ta’sir ko’lemindegi motivler;

2) payda bolıwı, h’a’reketleniwi orta motivler;

3) ju’zege keliwi, h’a’reketleniwi orta motivler.

6. Xızmette, mu’na’sibette h’a’m ju’zege keliw o’zgesheligi h’a’m de sıpatın payda etiwshi moivler:

1) anıq, real motivler;

2) za’ru’rlik, talap h’a’m za’ru’rliklerde ko’rinis tabıwshı aktual motivler;

3) imkaniyat, rezerv, jasırın(latent) o’zgesheliklerin o’zinde beyimlestiriwshi motivler.

7. Ko’rsetiw da’rejesi, sıpatı jag’ınan ierarxiyanı payda etiwshi motivler:

1) biologiyalıq motivler;

2) psixologiyalıq motivler;

3) joqarı psixologiyalıq motivler.

Xızmet tu’rleri o’z o’zinen ju’z bermeydi.Xızmetti a’melge asırıw h’a’m shaxs minez qulqın tu’sindiriw ushın psixologiyada «Motiv» h’a’m «Motivatsiya» tu’sinikleri isletiledi.

Motivatsiya tu’sinigi motiv tu’siniginen ken’irek ma’niske iye.Motivatsiya –insan minez qulqı, onın’ baylanısı, bag’darı h’a’m xızmetin tu’sindirip beriwshi psixologiyalıq sebepler kompleksin bildiredi.

Shaxstın’ ja’miyette adamlar arasında minez qulqı h’a’m o’zin tutıw sebeplerin u’yreniw ta’rbiyalıq a’h’miyetke iye bolıp,ma’seleni jarıtıwdın’ eki ta’repi menen ajıraladı:

1.İshki sebepler, yag’nıy h’a’reket iyesinin’ subektiv psixologiyalıq o’zgeshelikleri na’zerde tutıladı( motivler, mu’ta’jlikler, maqsetler, qızıg’ıwlar h’.t.b.).

2.Sırtqı sebepler- xızmettin’ sırtqı sha’rt-sharayatları h’a’m jag’daylar yag’nıy bular konkret jag’daylardın’ kelip shıg’ıwına sebep bolatug’ın sırtqı stimullar esaplanadı.

Shaxs minez qulqın ishki psixologiyalıq sebepler arqalı basqarıw a’dette shaxsıy dispozitsiya dep te ataladı. Olar shaxs ta’repinen an’lanıwı yamasa an’lanbawı mu’mkin.

Bazıda sonday boladı, shaxs o’zi a’melge asırg’an jumısı yamasa o’zindegi o’zgerislerge baylanıslı du’zilgen mu’na’sebettin’ h’aqıyqıy sebebin o’zi tu’sinip jetpeydi. «Nege?» degen sorawg’a «o’zim h’a’m bilmeymen», dep juwap beredi. Bul an’lang’an dispozitsiyalar yamasa ustanovkalar dep ataladı. Eger shax sbir ka’sipke qızıg’ıp, sanalı ta’rizde, onın’ barlıq sırların- iyelew ushın Aste h’a’reket qılsa, bunda waqıya basqasha boladı, anıg’ı dispozitsiya an’lang’an sanalı esaplanadı.

Usınnan kelip shıqqan h’alda motiv ken’irek tu’sinik bolıp, ol shaxstag’ı ol yamasa bul jaqsı usılg’a qarag’anda turg’an beyim, xozirlikni tu’sindirip beriwshi sebebin baqlawda tutadı. Belgili nemis alımı Kurt Levin motivler jag’dayı a’sirese, shaxstag’ı sotsiallıq minez qulıq motivleri arasında u’lken,

A’debiyatlar.

• 
  Maruzalar matni. «Psixologiya», T, TDPU, 2003 j.
  
• 
  «Psixologiya slovar» M- 2000.
  
• 
  Godfrua J. Chto takoe psixologiya. T. M. Mir,.
  
• 
  Psixologicheskiy slovar./ Pod obx. red. A.V.Petrovskogo M.G.Yaroshevskogo. M., 2000
  
• 
  Nemov R. S. Psixologiya Uchebnik dlya stud. vıssh. ped. ucheb. Zavedeniy`
  
• 
  «Psixologiya» Karimova. T- 2002