1§. Jamiyatni axborotlashtirish va kompyuterlashtirish muammolari

Sinxron-dinamik tezkor xotira (SDRAM - Synchronous Dynamic RAM) - SRAM va DRAM modullarining eng yaxshi xususiyatlarini o’zida mujassamlashtirib, ularning vazifalarini birgalikda bajarishga mo’ljallangan xotira moduli. Tizimli platadagi maxsus kengaytiruvchi slotlarga o’rnatiladi.
Zamonaviy kompyuterlarning ayrimlarida asosiy tezkor xotira sifatida ham ishlatilmoqda.
Rambus dinamik xotirasi (RDRAM - Rambus Dynamic RAM) - Rambus kompaniyasi tomonidan yaratilgan o’ta tezkor tezkor xotira moduli. Bu modul 1999 yildan boshlab Intel kompaniyasi tomonidan kengaytirilgan tezkor xotira sifatida qo’llanilmoqda. Tizimli platadagi maxsus kengaytiruvchi slotlarga o’rnatiladi.
Kesh-xotira (Cache) - tizimli plataga o’rnatiluvchi tezkor xotira modulidir. Vazifasi -hisoblash jarayonida yuzaga keladigan oraliq natijalarni, tez-tez ishlatiluvchi ayrim buyruqlarni vaqtincha saqlashdir. Agar kompyuterga o’sha natijalar yoki buyruqlar zarur bo’lib qolsa, ularni qattiq diskdan izlab o’tirmay to’g’ridan-to’g’ri shu xotiradan oladi. Bu esa hisoblash ishlarini sezilarli darajada tezlashtiradi. Yashirin RAM (Shadow RAM) ham deb ataladi.
Qattiq disk diskovodlari (HDD - Hard Disk Drive) - kompyuterdagi ma’lumotlarni maxsus magnit disklarida o’zoq vaqt saqlashga mo’ljallangan xotiralash qurilmasi bo’lib, ko’pincha vinchester ham deyiladi.
Bunday disklar har ikkala sathi ham magnit qatlami bilan qoplangan alyuminiy yoki latundan yasalgan disklardir. Qalinligi 3 mm va diametri 89 mm., 133 mm., va 203 mm. bo’lgan magnit disklari ishlab chiqilmoqda. Ular qattiq materialdan ishlab chiqilayotganligi sababli, ko’pincha qattiq magnit disklari deb ham ataladi. Ma’lumotlar diskning har ikkala sathidagi magnit yo’lakchalariga yoziladi. Bu yo’lakchalar o’z navbatida sektorlarga bo’lingan bo’lib (32 - 54 tagacha), bu sektorlar kompyuterlarga kerakli ma’lumotlarni diskdan tez izlab topishga yordam beradi. Zamonaviy texnologiya disklarning bir millimetrlik diametriga 4 ta yo’lakchani sig’dirish, shu bilan ma’lumotlarni yozish zichligini 20 - 300 bit/ mm gacha etkazishga imkon beradi. Diskning har ikkala sathi uzra harakat qiluvchi magnit kallakchalar (ma’lumotlarni o’quvchi va yozuvchi golovkalar) istalgan ma’lumotni 10 - 100 millisekund ichida izlab topa olish xususiyatiga egadir.
Bu disklarning germetik quti ichiga joylashganligi, undagi ma’lumotlarni uzoq vaqt ishonchli tarzda saqlashga imkon beradi .
Keyingi yillarda, doimiy xotiraning sig’imini oshirish maqsadida ular bitta emas, balki bir nechta magnit disklardan iborat qilib yasalmoqda.
Hozirgi kompyuterlarda qo’yidagi tipdagi doimiy xotiralardan biri o’rnatilgandir: