1” Innovatsiya – bu bozor talabidan kelib chiqqan holda jarayonlar va mahsulotlarning sifatli o‘sish samaradorligini ta’minlash uchun joriy etilgan yangilikdir. Innovatsiya

Бир-бирини тушуниш ва хамфикрлик бошқарув гоясини белгилайди.
Бу тамойилдан айниқса, ўқув-тарбия жараёнини бошқаришда фойдаланиш мухимдир. Ушбу вазиятда ўқитувчилар ва талабалар қуйидагиларнинг мохиятини англашда хамфикр бўлмоқлари лозим:

• 
  ижтимоий ва шахсий қадриятлар;
  
• 
  мамлакат иқтисодини ривожлантиришдаги йўналиши ёки ихтисослик;
  
• 
  хам касбий, хам маънавий маънода шахсни шакллантирувчи курс ёки фан;
  
• 
  курс ёки фаннинг мақсад ва вазифаси.
  

Бир-бирини тушуниш ва хамфикрлик даражаси хамкорлик муносабатини белгилайди ва ўқув-тарбия жараёнида фойдали қайта алоқа хисобланади.

“39”

Ишга доир муносабатларда мулоқот маданияти.


Мулоқот маданияти – иш жараёнида одамларнинг ўзаро муносабатларини ташкил этиш соҳасидаги ҳамкорлар билан алоқа ўрнатиш, улар билан тил топиш имкониятини берувчи билимлар ва кўникмалар.
Мулоқот маданияти замирида хушмуомалалик, сиполик, одоблилик, камтарлик, бир сўзлилик, илтифотлилик каби мулоқотга қўйиладиган умумий ахлоқий талаблар ётади.
Хушмуомалалик – бошқа одамларга нисбатан ҳурмат ифодаси. Муомалада, сўзларда, овоз оҳангида, имо-ишораларда акс этади. Қўполлик маданиятсизлик кўрсаткичигина эмас, балки иқтисодий категория ҳамдир. Қўпол муомала натижасида ходимлар меҳнат унумдорлигида ўрта ҳисобда 17% ни йўқотишлари аниқланган.
Сиполик – ҳар қандай, энг аввало – конфликтли вазиятларда ўзини қўлга ола билиш.
Одоблилик ҳам мулоқот маданиятининг муҳим унсурларидан бири ҳисобланади. У энг аввало мулоқотда меъёрни билишни назарда тутади.
Камтарлик ўзгаларга баҳо беришда сиполикни, уларнинг дидини ҳурмат қилишни англатади.
Ишга доир муносабатларда муваффақиятга эришишда бир сўзлилик ҳам улкан аҳамият касб этади. Фаолиятнинг исталган соҳасида берилган ваъдалар ва олинган мажбуриятларни аниқ бажармасдан иш олиб бориш қийин.
Илтифотлилик – биринчи бўлиб илтифот кўрсатишга, бошқа одамни ўнғайсизлик ва кўнгилсизликлардан халос этишга ҳаракат қилиш.
Мулоқот маданиятининг юксак даражаси мулоқот жараёнида инсонда қуйидаги шахсий фазилатлар мавжудлиги билан белгиланади:

• 
  эмпатия – дунёни бошқалар кўзи билан кўриш, уни шу одамлар каби тушуниш кўникмаси;
  
• 
  хайрихоҳлик – ҳурмат, симпатия, одамларни тушуниш, бошқаларни қўллаб-қувватлашга тайёрлик;
  
• 
  ташаббускорлик – одамлар билан тил топа билиш, муайян шароитда жавобгарликни ўз зиммасига олишга тайёрлик;
  
• 
  очиқлик – очиқ-ойдин гапириш ва иш кўра олиш, бошқаларга ўз ички дунёсини очишга тайёрлик;
  
• 
  ўз-ўзини билиш – одамлардан ўзи ҳақида ҳар қандай ахборотни олишга тайёрлик, лекин ўзгалар фикрига қарам бўлмаслик.
  

Ҳар бир шахснинг ривожланиш хусусиятлари индивидуал мулоқот маданиятининг бетакрорлиги ҳақида сўз юритиш имкониятини беради. Мулоқот маданияти таълим жараёнида ривожланиши мумкинлиги ёдда тутиш муҳимдир.

“35”