1. Ilmiy tadqiqotni o'tkazishning asosiy bosqichlari. Tadqiqotning psixologik gipotezasi

Konformizm effekti - bu oddiy holda inson xulq - atvorining o'zgarishi yoki guruh bosimi ostida o'zgarishidir. 1937 yili Muzaffer Sherif guruhiy normalarni labaratoroya sharoitida o'rgangan. Qorong'u xonada ekranda nuqtadek nur manbasi ko'ringan, keyin bir neha daqiqa harakatlanib keyin yo'qolgan. Sinaluvchi nur manbasini birinchi holatga nisbatan necha santimetr yaqinlashganini anilashi lozim. Oldin sinaluvchini bir o'zi bu eksperimentdan mustaqil o'tadi. Ikkinchi etapda 3 sinalvchi bu eksperimentdan o'tadi. Birinchi sinaluvchi ikkinchi etapdagi sinaluvchilar gapini tasdiqlaydi. Sherif birinchi bo'lib insonlar ko'pchilikni fikriga qo'shilishini isbotladi.
1956 yili Solomon Ash "konformizm" atamasini qo'llagan va guruhga bog'lagan. Guruhda 7 ishtirokchi bo'lib, ular plakatda chizilgan 3 kesmalardan qaysi biri etalonga mos kelishini aniqlashi lozim. Birinchi etapda ishtirokchilar bitta- bitta bo'lib, to'g'ri javob berishadi. Ikkinchi etapda guruh a'zolar yig'ilab javob berishadi. Ash ma'lumotlariga ko'ra 37 % sinaluvchilar guruh fikriga quloq solishdi. Richard Krachvild Yulduzlar va aylana egallagan masofani anilashni bergan. Bu noan'anaviy savolda ham guruh fikriga quloq solishgan.
18. Oddiy eksperimentda bir mustaqil o’zgaruvchi ikki darajaga ega bo’ladi. Ayrim tadqiqotchilar mazkur darajalarga mos keluvchi guruhlarni eksperiment guruhi va nazorat guruhi deb nomlashni ma`qul ko’radilar. Ba`zi hollarda nazorat sharti – biron-bir ta`sirning mavjud emasligi aniq-ravshan bo’ladi. Masalan, sizni biron-bir dorining xulq-atvorga ta`siri qiziqtirsa, nazorat guruhi bu dorini olmaydi, eksperiment guruhi esa – oladi. Bu erda nazorat guruhi kuzatilayotgan effekt eksperimentda ishtirok etishining o’zi bilangina paydo bo’lmaganini ko’rsatishga ham yordam beradi. Boshqa hollarda, ayniqsa mustaqil o’zgaruvchining bir necha darajalaridan foydalanilganida, qaysi guruhni nazorat guruhi deb nomlash zarurligi aniq bo’lmaydi. Shu sababli odatda, mustaqil o’zgaruvchini tavsiflash uchun daraja atamasi ishlatiladi. Nima bo’lganda ham biz real eksperimentga ega bo’lish uchun kamida ikki darajadan foydalanishimiz lozim. Aks holda mustaqil o’zgaruvchining o’zgarishi xulq-atvorda o’zgarish Yuz berishiga sabab bo’lgan, deb aytish mumkin bo’lmaydi, chunki taqqoslashni amalga oshirish mumkin emas
19. O 'zgaruvchilar o 'rtasidagi o 'zaro munosabatlarni ifodalovchi murakkab farazlarni tekshirish uchun faktorli eksperimentlar qo 'llaniladi. Bunday farazlarning umumiy ko'rinishi quyidagicha: " Agar Al, A 2 ... An bo'lsa B" bo'ladi . Bunday gipoteza (faraz) lar kompleks, farazlar deb ham ataladi Faktorli eksperimentlar ko'p o 'Ichovli tadqiqotlarning xususiy hodisasi hisoblanib, ularni yo'Iga qo'yishda bir qancha mustaqil va tobe' ko'rsatkichlar o 'rtasidagi aloqani aniqlash lozim.