1. Ijtimoiy pedagogika, uning predmeti va vazifalari. Ijtimoiy pedagogikaning fan sifatida rivojlanishi

4.Ijtimoiylashuv jarayonida inson.
Har bir inson, ayniqsa bolaligida ijtimoiylashuv ob’yekti hisoblanadi. Inson erkak va ayol rollarini samarali o‘zlashtirishi, mustahkam oila qurishi (oilaviy ijtimoiylashuv), hayotda faol ishtirok etishi (kasbiy ijtimoiylashuv), qonunga bo‘ysunuvchi fuqaro bo‘lishi (siyosiy ijtimoiylashuv) va hokazolardan jamiyat manfaatdor ekanligi ham buni tasdiqlaydi.
Shuni e’tiborga olish lozimki, insonga jamiyatgina emas, balki konkret guruhlar va tashkilotlar ham talablar qo‘yadi. Talablar mazmuni ular kimga qo‘yilayotgan bo‘lsa, ayni shu shaxsning yoshi va ijtimoiy maqomi bilan belgilanadi.
Chet el pedagogik adabiyotlarida ham tarbiya tushunchasini tavsiflashga nisbatan umum e’tirof etilgan yondashuv mavjud emas.
E.Dyurkgeym o‘z vaqtida bergan ta’rifning asosiy g‘oyasiga Yevropalik va amerikalik pedagoglarning aksariyati XX-asr o‘rtalarigacha qo‘shilib kelganlar (ayrimlar uchun u hozir ham o‘ziga xos dasturilamal hisoblanadi): “Tarbiya katta avlodlar tomonidan ijtimoiy hayotga yetilmagan avlodlarga ko‘rsatiladigan ta’sir demak”. Fransuz sotsiologi E.Dyurkgeym har bir jamiyat insonni unda mavjud bo‘lgan axloqiy, intellektual va jismoniy idellarga muvofiq kamol toptirishga harakat qilishini ta’kidlagan. “Jamiyat uning a’zolari qarashlari o‘rtasida jiddiy hamohanglik mavjud bo‘lgan holdagina yashab qolishi mumkin”, deb yozgan u.
E.Dyurkgeym g‘oyalari amerikalik sotsiolog T.Parsons ishlab chiqqan jamiyat faoliyati nazariyasi uchun asos bo‘lib xizmat qildi. Ushbu nazariyada insonning ijtimoiy tizimga qo‘shilish jarayoniga tavsif beriladi.
T.Parsons fikriga ko‘ra, ijtimoiylashuvning universal vazifasi jamiyatga qo‘shilayotgan yangi a’zolarda tizimga nisbatan sodiqlik hissini shakllantirishdan iborat. Shu tariqa mazkur jarayonda inson o‘zi mansub bo‘lgan jamiyat a’zosi sifatida shakllanadi.
Inson jamiyatning to‘laqonli a’zosiga aylanadi, ya’ni u ijtimoiylashuvning ob’yekti sifatidagina emas, balki sub’yekti sifatida ham kamol topadi. Inson o‘zining butun hayoti mobaynida har bir yosh bosqichida ijtimoiylashuvning sub’yektiga aylanadi. Har bir yosh bosqichi uchun shartli ravishda vazifalarning uch guruhini ajratish mumkin. Bular - tabiiy-madaniy, ijtimoiy-madaniy va ijtimoiy- psixologik vazifalar.