1. Хорижий мамлакатлар пенсия тизимлари турларининг умумий тавсиф

2. Ривожланган хорижий давлатларнинг пенсия тизимлари АҚШда давлат пенсия тизимида давлат пенсия жамғармаи даромадларини шаклланишида ёлланиб ишлайдиган шахсларнинг деярли ҳаммаси (айрим тоифадаги ходимлардан ташқари) меҳнатдан олинган барча даромадларидан давлатга қуйидаги миқдорда пенсия солиғи (FICA tax, яъни Federal Insurance Contribution Act га мувофик) солиқ тўлайди 65400 АҚШ долларигача бўлган миқдордаги йиллик даромаддан 7,65%дан иборат ставка бўйича. Бу солиқ икки қисмдан иборат: 6,20%и пенсия солиғи, яъни «Retirement, survivors and disability insurance» қариялар, бевалар, етимлар ва ногиронларни пенсия билан таъминлаш учун мажбурий таъминот; 1,45%и қарияларни тиббий таъминлаш учун солиқ «Hospital insurance»;
65400 АҚШ долларидан ортиқ миқдордаги йиллик даромаддан фақат «Hospital insurance» солиғи (1,45%) ундирилади. Албатта, бундай катта
даромадли шахслар сони унча кўп эмас.
Ходимлар ўзи тўлайдиган бу солиқда (7,65%) қўшимча равишда иш берувчи давлатга яна шунча тўлайди; шундай қилиб, тўланган иш ҳақининг ҳар 100 долларига Social Security Administration 15 долларга яқин солиқ олади. Якка тартибда меҳнат фаолияти билан шуғулланадиган, яъни иш берувчига эга бўлмаган шахслар пенсия солиғининг иккала ярмини, яъни жами 15 долларни ўзи тўлайди.
Меҳнатсиз даромадлар (банк омонатлари ва облигациялар, дивидендлар, қимматли қоғозлар билан амалга оширилган операциялардан олинган даромад ва ш.к.)га пенсия солиғи солинмайди.
Мамлакат ижтимоий таъминот бошқармаси (Social Security Administration) ҳар бир меҳнаткаш ўзининг бутун меҳнат фаолияти даврида тўлаган пенсия солиғи ҳақидаги ахборотни сақлайди.
65 ёшга тўлгандан кейин ёки ногиронлик туфайли тўланадиган давлат пенсияси (Social Security Benefits) қуйидагича тавсифлаш мумкин бўлган қоидаларга мувофиқ тайинланади:
- ўтган йилларда олинган даромадлар ва тўланган солиқлар пенсияга чиқиш йилига нисбатан инфляцияни ҳисобга олган ҳолда индексация қилинади (яъни, масалан, 1950 йилнинг 1 доллари 2005 йилги 7,51 доллар ҳисобига ўтади), иш стажи (пенсия солиғи солинган маош йилига 1600 доллардан кам бўлмаган йиллар сони) 10 йилдан кам бўлса, пенсия тайинланмайди.
20 ёшдан 62 ёшгача (ёки ходим 62 ёшга тўлгунга) қадар ногирон бўлиб қолган бўлса, ногиронликкача ўтган йиллар сони ҳисобланади. Одатда, бу N қ 6220 қ 43. Барча N йиллар орасидан «энг яхши йиллар»да (N5) олинган ойлик (индексация қилинган) ўртача маош ҳисобланади ва одатда энг кўп маошли 38 йил аниқланади.
Одатда, ойлик пенсия 65 ёшдан кечроқ пенсияга чиққанларга оширилган пенсия, 62-65 ёш оралиғида пенсияга чиққанларга камайтирилган пенсия, бевалар ва етимлар учун пенсиялар, дафн маросими учун нафақа ва шу кабилар PIA асосида, уни тегишли коэффициентларга кўпайтириш йўли билан ҳисобланади.
Юқорида зикр этилган «Hospital insurance» солиғидан Medicare дастурини молиялаштириш 65 ёшдан катта шахсларнинг тиббий харажатларини қисман қоплаш учун фойдаланилади.
АҚШ конгресс аъзолари, федерал хизматчилар ва хусусий сектор ходимларининг пенсия таъминоти. АҚШ Конгресси аъзолари, федерал хизматчилар ҳамда АҚШ иқтисодиётининг хусусий сектори ходимлари ҳар хил пенсия тизимлари бўйича пенсия оладилар.
- чизма

Банд бўлганлар тоифаси	Қўлланиладиган пенсия тизими
Конгрессменлар	конгресс аъзолари учун мўлжалланган пенсия тизими; ижтимоий таъминот тизими; конгрессменлар ва ҳукумат томонидан маблағ билан таъминланадиган пенсия жамғармаси.
Федерал хизматчилар	федерал хизматчилар учун мўлжалланган пенсия тизими; ижтимоий суғўрта тизими; федерал хизматчилар ва Ҳукумат томонидан маблағлар билан таъминланадиган пенсия жамғармаси.
Хусусий сектор ходимлари	фирма пенсия тизимлари; ижтимоий таъминот тизими; хусусий сектор ходимлари ва иш берувчилар томонидан маблағ билан таъминланадиган пенсия жамғармаси

АҚШ Конгресси аъзолари Конгресс пенсия тизими доирасида Конгрессда беш йил ишлаганидан кейинроқ энг кўп маошли кетма-кет келган уч йил учун ўртача йиллик маошнинг 8,5% миқдорида пенсия олишлари мумкин. Стаж 20 йил бўлса, конгрессмен 50 ёшида пенсияга чиқиши ва юқорида кўрсатилган маошнинг 34% миқдорида пенсия олиши, стаж 25 йил бўлган тақдирда исталган ёшда пенсияга чиқиши мумкин. Бу ҳолда пенсия маошнинг 39% ни ташкил этади.(1-жадвал)