1. Gap haqida umumiy ma’lumot. Gapning ifoda maqsadiga ko’ra turlari. Darak gap

Guruhdagi iqtidorli talabalar uchun qo’shimcha mashq:
Tahlil uchun mashq. Matnni shakllantiruvchi vositalarni aniqlang va tema-rematik munosabat haqida ma’lumot bering.


O’zing shifo ber
- Uh... oh... voy, voy, voy-e, voy-dod... ollo... ollo... o’laman. Hoy, Mavlonqul, kel, og’zimga suv tomiz... Voy, odam bo’lishim gumon, uh...
- Qo’ying, ota, shunaqa demang.
- Yo’q, sen bilmaysan, ishim qiyin, o’laman, Mavlon. Bor, bor, g’unajiningga qara, tug’ib qo’ydi... Hoy Xayrullo, oqpadar, qulog’ingga paxta tiqdingmi?
- Labbay, otajon?
- Ko’rpachaning tagidagi puldan 5 tiyin olib chiqib pol ochirib kel. Voy, oh, xu-uudo...
- Ota, polchiga nima deyman?
-Voy, bu oqpadar meni judayam kuydirib kukun qildi-da, nima der eding: otam kasallar, bir pol qarang, deysan, voy-e, voy; voy-eee, shuni ham bilmaysan. Marg sendek tarbiyasiz tug’ilg’oning’g’a, voy... a, uh, voy... xudo. Suygan bandangga dard berasan, suyuklik bandangdan dardni olsang, nima bo’lar ekan, voy, voy...
- Ota polchi pol ko’rib turib aytdiki, Ko’hinqorining teskari piri tegibdir. Bir qora qo’y so’yib, xudo yo’lida xomtalash qilsa, ko’rmagandek bo’lib ketadir, dedi.
- A, nima deding, bir qo’y xudoyi? Xayrullo, 5 tiyinnig hammasini tutqazdingmi?
- H-hammasini.
- Voy er yutsin, ikki dunyoda ham odam bo’lmaysan. Voy, voy, xudo, o’zing shifo ber. Bor, Mavlonni chaqir. O’h. Qo’y so’yar emishman. Beli og’rimaganning non eyishiga qara, voy, qo’y, voy-ee, qo’y, qo’y.
- Ha, ota, nima ishingiz bor?
- Voy, voy... O’g’lim Mavlon, bor, domla pochchangni chaqirib kel, voy, uh... Ollo. Menga dam solib qo’ysinlar. Voy, jonim.
- Assalomu alaykum. Ahmadjon, bahay...
- Uh... Bir oz tobim qochdi, taqsir.
- Xudo saqlasin. Mayli, zarari yo’q, xudo suygan quliga dard beradir. Qani keling, bir dam solib qo’yay. Tangri xohlasa ko’rmagandek bo’lib ketasiz. Kal Rajabnikida xudoyi bor ekan, meni kutib turibdirlar. Tezroq bormasam bo’lmaydir.
- Xo’p, taqsir, uh...
- Fe go’spandollokun va ala xala joyin. Murodatun dangalun, kuf... Og’darma qilib gung soluysuf...
Qalay, Ahmadali, tuzuk bo’liy dedingizmi?
- Ha... ta...q...sir.
- Bolam Mavlon, do’xtir-po’xtirga ko’rsatmadingizmi?
- Yo’q.
- Yaxshi, aqllik ish qilibsiz. Do’xtir harom o’ldirib qo’yar edi. Men dam solib qo’ydim, xudo xohlasa erta – indin yurib ketadir. Xayr.
- Shoshmang, taqsir, mana, nazrni oling.
- Koyib nima qilar eding, o’g’lim.
- Xayr.
- Xayr, taqsir, yana ertaga bir dam solib ketasiz-da.
- Ota, otajonim...
- Voy, dunyodan o’tdilar, mehribonim otam, g’amguzorim otam...
Innolilliohi vainnoillohi rajinun. (A.Qahhor)