1. Fanning maqsad va vazifalari. Biotexnologiya fani rivojlanish tarixi



Download 100,1 Kb.
Pdf ko'rish
bet7/7
Sana02.09.2022
Hajmi100,1 Kb.
#848039
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
1-Mavzu

Ferment induktsiyasi
– kul`tura muhitida ma`lum bir kimyoviy birikmaning (induktor)ning paydo
bo`lishiga ferment sintezining javobidir. Ko`p hollarda substratlarning sarflanmagan analoglari induktor
bo`lib hisoblanadi. Masalan, β-galaktozidaza uchun laktozaning metabolizmda qatnashmaydigan
izopropil β-D-tiogalaktopiranozid (IPTG) induktor sanaladi. Boshqa tomondan, substrat har doim ham
o`ziga tegishli ferment sintezining induktori hisoblanavermaydi. Laktoza, induktor bo`lishi uchun avval
o`zining izomeri allolaktozaga aylanishi kerak.
1961 yili F.Jacob va J.Monod
E.coli
bakteriyalari tomonidan laktozaning utilizatsiya jarayonini
genetik va biokimyoviy o`rganishlari natijasida “operon modeli” nomli kontseptsiyani ishlab chiqqanlar.
Bu modelga ko`ra, boshqarishning _ila sistemasi 4 ta komponentdan iboratdir: 
strukturali genlar, gen-
regulyator, operator va promotor
. Gen-regulyator operator _ilan bog`lana oladigan oqsil-repressor
strukturasini aniqlaydi. Bu o`z navbatida uning yonidagi strukturali genlar faoliyatini nazorat qiladi.
Promotor transkriptsiya fermenti - RNK-polimeraza _ilan bog`lanadigan qismni tashkil qiladi. Agar
oqsil-repressor operator bilan bog`langan bo`lsa, u holda RNK-polimeraza promotorga joylasha olmaydi
va informatsion RNK sintezlanmaydi. Buning natijasi esa tegishl fermentlar sintezining ro`y
bermasligidir. Birinchi marta qamrovli o`rganilgan operon ichak tayoqchasining laktozali operonidir.
Mualliflarning fikricha, repressor 2 ta o`ziga xos markazga ega bo`lgan allosterik oqsil hisoblanadi.
Ulardan biri operatorning nukleotid ketma-ketligiga, ikkinchisi esa induktor molekulasiga o`xshashdir.
Induktor bilan repressorning o`zaro ta`siri repressorni operatorga o`xshashligini kamaytiradi, natijada
operator ajraladi. Lac-operoni repressori toza horlda ajratib olingan va 4 ta bir xil sub`birlikdan tuzilgan
(umumiy mol. Massasi 150 000 D). Har bir sub`birlik induktorning 1 ta molekulasi bilan o`zaro
ta`sirlashadi, ya`ni repressor inaktivlash uchun induktorning 4 ta molekulasi kerak bo`ladi. Repressor toza
holda operatorga juda o`xshaydi va in vitro sharoitida Lac-operatorning nukleotid ketma-ketligi bilan
bog`lanadi. Induktor bu bog`lanishni buzadi. Ushbu natijalar F.Jacob va J.Monod gipotezasini to`liq
isbotlaydi.
Istalgan operonning boshqaruvchi elementi bo`lib promotor deb nomlanuvchi DNKning qismi
hisoblanadi. Operonning ushbu qismi transkriptsiyani boshlash uchun RNK-polimeraza bilan birlashadi.
Transkriptsiyaning borishi promotorning xususiyatiga bog`liqdir. Promotor qismidagi mutatsiya uning
faolligini o`zgartirib operon ekspressiyasini oshirishi yoki kamaytirishi mumkin. Promotorning ushbu
xususiyatidan nisbatan faol produtsentlarni yaratishda foydalaniladi.
Nazorat savollari:
1. Mikroorganizmlar biotexnologiyasi asoslari haqida ma`lumot bering?
2. Biotexnologik obekt nima?
3. Biotexnologiyaning maqsad va vazifalari haqida ma`lumot bering?
4. Mikroorganizmlar biotexnologiyasida gen muxandisligi asoslarining imkoniyatlari?
5. Mikroorganizmlar selektsiyasi va hujayralar protoplastlari qo`shilishi imkoniyatlari va ularni
mukammallashtirish yo`llari haqida ma`lumot bering?
6. Biotexnologiyaning rivojlanish istiqbollari va muammolari haqida ma`lumot bering?
7. Indutsirlangan mutagenez nima?

Download 100,1 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish