1. Fanning maqsad va vazifalari. Biotexnologiya fani rivojlanish tarixi

1. Biotexnologiya - fanining mohiyati va vazifalari
Mikrob biotexnologiyasi - bu o`ta muhim mikrobiologik jarayonlarni yaratish va ulardan sanoat
usulida foydalanish orqali zarur bo`lgan mikrob hujayralari, organelalari va fermentlarini ishlab chiqarish
hamda ulardan xalq xo`jaligi va meditsinada foydalanishning nazariy va amalliy tomonlarini yoritib
beradigan fandir. Bu fan asosan mikrobiologiya, fiziologiya, biokimyo va genetika fanlari yutuqlari
asosida tashkil qilingan bo`lib, uning zaminida ko`zga kurinmas mikroorganizmlar faoliyatidan unumli va
oqilona foydalanish yotadi.
Mikroorganizmlar o`zlarining keng tarmoqli fermentlar tizimi tufayli o`sish, rivojlanish va
ko`payish jarayonlaridan, hayotiy zarur, insoniyat uchun xizmat qilaoladigan minglab fiziologik faol
moddalar ishlab-chiqarish imkoniyatlariga ega. Bundan tashqari mikroorganizmlar har xil tabiiy va
kimyoviy birikmalarini o`ta muhim moddalarga aylantirish (modifikatsiya qilish) imkoniyatlariga ham
egalar.
Insoniyat paydo bo`lganlaridan buyon bilib-bilmay mikroorganizmlar faoliyatidan foydalanib
kelganlar.
Non pishirish, pivo, vino, uksus, qatiq tayyorlash kabi qadimiy texnologiyalar mikroorganizmlar
ishtirokida amalga oshishini hozirgacha ham hamma bilavermaydi. Yuqorida zikr etilgan jarayonlarni
ko`pchiligi insoniyat hali mikroorganizmlar haqida bilimga ega bo`lmagan vaqtlardan beri mavjudligi
fikrmizning dalilidir. Qadim-qadimlarda (ko`pincha hozir ham) bu jarayonlarda achitqi sifatida, shu
maxsulotlarga havo va suv orqali kirib qolgan mikroorganizmlar faoliyat ko`rsatgan. Non yopishda
xamirturushdan yoki qatiq tayyorlashda bir qoshiq eski qatiqdan foydalanish zarurligi hammaga ma`lum.
Ammo, xamirturushda saxaromitsetlar, qatiqda esa sut achituvchi bakteriyalar borligini hozirgacha ham
ko`pchilik bilmaydi.
Bugungi kunda mikroorganizmlar xalq-xo`jaliginng har xil tarmoqlari uchun sut kislotasi, limon
kislotasi, yog` kislotalari, etil spirti, atseton, butanol va yuzlab boshqa maxsulotlar etkazib beradilar.
Mikroorganizmlardan sut kislotasi, butanol va atseton olish texnologiyalarini birinchilardan
bo`lib, buyuk rus olimi V.N.Shaposhnikov (1884-1968) va uning shogirdlari N.D.Ierusalimskiy (1901-
1967), M.N.Bexteryova limon kislotasi olish texnologiyasini esa S.P.Kostыcheva (1877-1931) va
I.S.Butkevich (1872-1942) yaratganlar.