1. Фанга доир умумий тушунчалар, фаннинг мақсади ва вазифалари; Метрологиянинг ривожланиш тарихи, мақсад ва вазифалари; Асосий атама ва таърифлар

Поляриметрия усули
Поляриметрия усули баъзи оптик фаол моддалар эритмаларининг нур тебранишлари йўналишларини ўзгартириш қобилиятига асосланган. Масалан, бу усул билан сахариметр асбоби ёрдамида шакар эритмалари таркибидаги сахарозанинг фоиз миқдорини ва уларнинг таркибида қандай шакар миқдори борлигини аниқлаш мумкин.
Поляриметрия усули айрим моддаларнинг ёруғлик нури тебранишларини маълум йўналишга ўзгартириш хоссасига асосланган.
Турли текисликда ҳаракат қилаётган оддий ёруғлик нури махсус Нико призмадан ўтказилганда қутбланиб, муайян текисликда йўналса, бундай нур қутбланган нур дейилади. Қутбланган нурнинг ҳаракат текислиги перпендикуляр бўлган текислик қутбланиш тезлиги дейилади. Органик бирикмалардан қутбланган нур ўтказилганда улардаги қутбланиш текислиги ўнгга ёки чапга буриш хусусияти модданинг оптик активлиги деб аталади. Оптик активлик модданинг кристалл панжараси тузилишининг ўзига хос хусусиятларига (агар оптик актив модда кристалл ҳолатда бўлганда номойн бўлса) ёки молекуланинг тузилиш хусусиятларига (агар эритма ҳосил бўлганда оптик активлик номоён бўлса) асосланган. Масалан, сахароза, фруктоза, глюкоза ва вино кислоталари эритма ҳолида ҳам оптик активлик номоён қилади.
Органик моддаларнинг оптик активлигини аниқлаш учун ҳам поляриметрдан фойдаланилади. Поляриметр ёрдамида бирор модданинг оптик активлигини ифодаловчи солиштирма бурувчанлик аниқланади. Модданинг оптик активлигини таққослаш учун солиштирма бурувчанлик ҳисоблаб топилади. Оптик актив модданинг концентрацияси 1 g\мл бўлганда 1 дм қалинликдаги қатламда кузатилган буриш бурчаги солиштирма бурувчанлик деб аталади ва қуйидагича ифодаланади:

Бунда – буриш бурчаги, С – концентрация, L–эритма қаватининг қалинлиги.
Юқоридаги формулага асосан 100 мл эритмадаги модда миқдорини грамм ҳисобида қуйидагича формула орқали топиш мумкин:

Сахариметр поляриметрнинг бир тури бўлиб, у эритмалар таркибидаги сахароза миқдорини аниқлашга мўлжалланган. Сахариметр (2.4-расм)ни поляриметрдан фарқи шундаги, унинг тўғри чизиқли шкаласи сахароза миқдори бўйлаб тақсимланган.
Бу тўғри шкаланинг 100 градуси поляриметрнинг 34,62 айланма градуси шкаласига тўғри келади