1. Фанга доир умумий тушунчалар, фаннинг мақсади ва вазифалари; Метрологиянинг ривожланиш тарихи, мақсад ва вазифалари; Асосий атама ва таърифлар

K_i — баҳоланаётган МҲдаги i-чи кўрсатгичнинг абсолют қиймати;
K_ia — аналог МҲдаги i-чи кўрсатгичнинг абсолют қиймати.
Агар k_i миқдори ўсиши билан МҲдаги сифат кўрсаткичларининг (масалан, пухталик, ишлаш самараси, кувват ва ҳ.к.) яхшиланаши кузатилса, кўрсатгичнинг нисбий қиймати (2.1) формула билан аниқланади. Аксинча, k_i миқдори камайган ҳолда МҲдаги сифат кўрсатгичларининг (масалан, материаллар ва ёқилғи сарфи, зарарли қўшимчалар миқдори ва ҳ.к) яхшиланаши кузатилса, ушбу нисбий кўрсаткичлар формула (2.2) орқали аниқланади. Кўрсаткичларининг қийматини аниқлаш имконияти бўлмаган тақдирда, баҳолаш «яхши», «ёмон», «бир хил» сўзлари орқали амалга оширилади.
Маҳсулотнинг МҲдаги сифат кўрсатгичларини аналогдаги кўрсатгичлар билан солиштириш натижасида қуйидаги ҳолатлар кўрилиши мумкин:
- МҲнинг барча таққосланаётган нисбий кўрсаткичлари аналог барча кўрсаткичларидан юқори ёки уларга тенг;
- МҲнинг барча таққосланаётган нисбий кўрсаткичлари аналог барча кўрсаткичларидан паст;
- МҲнинг таққосланаётган айрим нисбий кўрсаткичлари аналог айрим кўрсаткичларидан юқори ёки уларга тенг, айримлари мувофиқ эмас.
Охирги ҳолатда баҳолаш комплекс кўрсаткич миқдори бўйича амалга оширилади:
(8.2)
бунда: К_HТУ— баҳоланаётган меъёрий ҳужжатнинг илмий- техникавий даражасига оид комплекс кўрсаткич;
n — баҳоланиб таққосланадиган кўрсаткичлар сони.
Комплекс кўрсатгич миқдори 1,03дан юқори бўлса, демак баҳоланаётган меъёрий ҳужжатни илмий-техникавий даражасини аналогдан юқори, агар комплекс кўрсаткич миқдори 1,03дан ҳам бўлса, унда баҳоланаётган меъёрий ҳужжатни илмий-техникавий даражасини аналогдан паст ҳисобланади. Комплекс кўрсаткич миқдори 1,03га тенг бўлган ҳолда, таққосланаётган ҳужжатларнинг даражаси тенг деб қабул қилинади, жадвалда МҲни таққослаш жадвалининг кўриниши берилган.
8.1-жадвал