1. Erkin o’qlar haqida tushuncha Giroskopik qurilmalar

Giroskopik qurilmalar obʼyektning burchak ogʻishlarini aniqlaydigan (turli astatik va pozitsion giroskoplar); obʼyektning burchak tezliklari va tezlanishlarini aniqlaydigan (differensiyalovchi giroskoplar); kattaliklar boʻyicha integrallarni aniqlaydigan (integrallovchi giroskoplar); obʼyektni yoki alohida asbob va qurilmalarni barqarorlaydigan, shuningdek, obʼyektning burchak ogʻishlarini aniqlaydigan (girostabilizatorlar); navigatsiya masalalarini hal qiladigan (girokompaslar, kompaslar) va b. xillarga boʻlinadi.

Giroskopik qurilmalar obʼyektning burchak ogʻishlarini aniqlaydigan (turli astatik va pozitsion giroskoplar); obʼyektning burchak tezliklari va tezlanishlarini aniqlaydigan (differensiyalovchi giroskoplar); kattaliklar boʻyicha integrallarni aniqlaydigan (integrallovchi giroskoplar); obʼyektni yoki alohida asbob va qurilmalarni barqarorlaydigan, shuningdek, obʼyektning burchak ogʻishlarini aniqlaydigan (girostabilizatorlar); navigatsiya masalalarini hal qiladigan (girokompaslar, kompaslar) va b. xillarga boʻlinadi.

Giroskopik qurilmalar dengiz flotida, aviatsiyada, raketa va kosmik texnikada, harakatlanuvchi obʼyekt larning navigatsiya va boshqarish masalalarini hal qilish uchun xalq xoʻjaligida, baʼzi maxsus ishlarni (geodezik, topografik va b.) oʻtkazishda ishlatiladi.

Giroskopik qurilmalar dengiz flotida, aviatsiyada, raketa va kosmik texnikada, harakatlanuvchi obʼyekt larning navigatsiya va boshqarish masalalarini hal qilish uchun xalq xoʻjaligida, baʼzi maxsus ishlarni (geodezik, topografik va b.) oʻtkazishda ishlatiladi.

Giroskop – o‘z o‘qi atrofida simmetrik aylanuvchi qurilma. Giroskop yordamida yer osti laximlarida astronomik azimut aniqlaniladi. Girokompas (yoki giroteodolit) – burchak o‘lchovchi asbob bo‘lib unga giroskop va teodolit birlashtirilgan. Giroskop yordamida yo‘nalishni aniqlanadi, bu asosan stvol chuqurligiga bog‘liq bo‘lgan xolda olib boriladi. Yer ostining xohlagan laximida direksion burchak aniqlash mumkin. Bunda hech qanday shovunsiz ish olib borish mumkin. Giroskopga xech kanday tashqi kuchlar ta’sir qilmaydi.

Giroskopik usulda direksion burchakni aniqlash sxemasi

a) yer yuzasida b) shaxtada