3. R, L zanjirning sinusoidal EYuK manbaiga ulanishi
RL elementli zanjir (5.4-rasm) sinusoidal EyuK manbaiga ulansa, berk zanjirdan o'tadigan turg'un tok quyidagicha aniqlanadi:
.
Shu tokning mos ravishda amplituda qiymati hamda tok va EYuK o'rtasidagi faza siljish burchagi:
(5.11) tenglamaga ko'ra o'tkinchi jarayondagi tok:
Integrallash doimiysi bog'liq bo'lmagan boshlang'ich shartdan topiladi. da bo'lganligi uchun bo'ladi. Demak, .
O'tkinchi tok esa
5.7 - rasmda va larning vaqt bo'yicha o'zgarish grafigi keltirilgan.
Turg'un va erkin toklarning boshlang'ich ordinatalari bir-biriga teng va ishoralari o'zaro teskari bo'lganligi uchun o'tkinchi tok ni dagi qiymati nolga teng. Erkin tok esa vaqt bo'yicha eksponensial kamayib boradi. vaqtda tok ga nisbatan marta kamayadi:
.
RL zanjirda vaqt doimiysi kontur aslligi Q ga to'g'ri proporsional, burchak chastotasiga esa teskari proporsional:
Agar da o'tkinchi tok noldan o'tsa va shu vaqtda kommutatsiya sodir etilsa, ya'ni kalit ulansa, yoki sharti bajariladi. Bu holatda erkin tok yuzaga kelmaydi va zanjirda o'tkinchi jarayonsiz faqat turg'un tok hosil bo'ladi (5.7 a-rasm).
Agar kalit bo'lganida ulansa, u holda erkin tokning boshlang'ich qiymati maksimal bo'lib, o'tkinchi tok yarim davrga teng vaqt o'tganida ekstremal qiymatga ega bo'ladi (5.7 b-rasm). Agar vaqt doimiysi juda katta bo'lsa, u holda zanjirning muvozanat tenglamasidagi iR qo'shimcha qiymatining ta'sirini e'tiborga olmasa ham bo'ladi.
Haqiqatdan, bo'lganligi uchun:
Demak, RL zanjirning vaqt doimiysi juda katta bo'lganda uni integrallovchi zveno deb qarash mumkin.
Agar juda kichik bo'lsa, u holda ham juda kichik va . Bu holda RL zanjirni differensiallovchi zveno deb qarash mumkin. Bu zanjirlar integrallovchi va differensiyallovchi zvenolar ko'rinishida avtomatik rostlash sistemalarining elementlari sifatida xizmat qiladi. Quyida RL zanjirning sinusoidal EYuK manbaiga ulanishini bir misolda ko'rib chiqamiz.
Masala: Parametrlari va bo'lgan zanjir sinusoidal kuchlanish manbaiga ulangan (5.4-rasm). Kuchlanishning boshlang'ich fazalari va bo'lgan onda ulangan ikki holat (rejim) uchun o'tkinchi tok ifodalarini toping.
Echish: Turg'un tok oniy qiymati ifodasini kompleks usulda aniqlaymiz:
.
Uning oniy qiymati:
.
Ulanishning birinchi rejimi uchun
va ikkinchi rejim uchun
.
Tokning erkin tashkil etuvchisi quyidagicha aniqlanadi:
.
Integral doimiysi A ni kommutatsiyaning birinchi qonunidan aniqlaymiz:
,
binobarin , bunda . Mos ravishda ikki rejim uchun:
Demak, ko'rilayotgan ikki holat uchun o'tkinchi toklar quyidagiga teng:
Ikkinchi rejimda erkin tok yo'qligi zanjirda o'tkinchi jarayon bo'lmasligini ko'rsatadi va o'tkinchi tok faqat turg'un tokdan iborat.
Do'stlaringiz bilan baham: |