1. экономиканы модернизациялаў шараятында есап системасының орны ҳӘМ ӘҲмийети реже

BEMS саны	Бухгалтерия есабының миллий стандартларының (BEMS) атамасы	ӨзР. Финанс министрлиги тәрепинен тастыйықланған
ӨзР.Адиллик министрлиги дизимге алған
BEMS	Finansliq esabatti tayarlaw ha`m tapsiriw ushin konseptual tiykar	26.07.1998 й. № 17-07/86	14.08.1998 й. № 475
№1. BEMS	«Esap siyasati ha’m finansliq esabat»	26.07.1998 г. № 17-17/86	14.08.1998 г. № 474
№2. BEMS	«Tiykarg’i xojaliq iskerliginen daramatlar»	20.08.1998 й. № 41	26.08.1998 й. № 483
№3. BEMS	«Finansliq na’tiyjeler haqqinda esabat»	25.08.1998 й. № 43	27.08.1998 й. № 484
№4. BEMS	«Товар-материаллық запаслар».	15.06.2006 й. № 52	17.07.2006 й. № 1595
№5. BEMS	«Tiykargi qurallar есабы»	09.10.2003 й. № 114	20.01.2004 й. № 1299
№6. BEMS	«Ижараны есапқа алыў» (Lizingti esapqa aliw)	12.05.2004 й. № 75	22.06.2004 й. № 1374
№7. BEMS	«Materialliq emes aktivler»	25.03.2005 й. № 35	27.06.2005 й. № 1485
№8. BEMS	«Ja`mlegen finansli’q esabatlar ha’m si’n`ar xojali’q ja’miyetlerindegi qarji’lardi’ yesapqa ali’w».	14.10.1998 й. № 50	28.12.1998 й. № 580
№9. BEMS	«Pul ag`imi haqqinda esabat»	16.10.1998 й. № 51	04.11.1998 й. № 519
№10. BEMS	«Ma`mleket subsidiyalarinin` esabi’ ha’m ma`mleket ja`rdeminin` jari’ti’li’wi’»	19.10.1998 й. № 52	03.12.1998 й. № 562
№11.BEMS	«Илим-изертлеў ҳәм тәжирийбе-конструкторлық жумысларға жумсалған қәрежетлер.	03.12.1998 й. № 64	28.12.1998 й. № 581
№12. BEMS	BEMS. «Finansli’q investitsiyalardi’ esapqa ali’w».	23.12.1998 й. № 65	16.01.1999 й. № 596
№13.BEMS
№14. BEMS	«Меншик капитал ҳаққында есабат»	01.03.2004 й. № 36	07.04.2004 й. № 1335
№15. BEMS	«Бухгалтерия балансs».	12.03.2003 й. № 45	20.03.2003 й. № 1226
№16. BEMS	«Бухгалтериялық баланс дүзилген сәнеден кейинги күтилмеген ҳәдийсе ҳәм хожалық искерлигинде жүзеге келетуғын ўақыялар»	30.10.1998 й. № 57	23.12.1998 й. № 578
№17. BEMS	«Kapital qurilisqa baylanili bo`lip alip islew shartnamalari»	02.11.1998 й. № 58	23.12.1998 й. № 579
№18.BEMS
№19.BEMS.	«Inventarizatsiyani sho`lkemlestiriy ha`m o`tkeriw»	19.10.1999 й. № ЭГ/17-19-2075	02.11.1999 й. № 833
№20. BEMS	«Kishi isbilermenlik sub`ektleri ta`repinen a`pwayi’lasti’ri’lg`an ta’rtipte yesap ju`ritiw ha’m esabatlar du’ziw haqqi’nda»	23.11.1999 й. № 87	24.01.2000 й. № 879
№21. BEMS	«Xojali’q ju’rgiziwshi sub`ektler finansli’q-xojali’q xi’zmetinin’ buxgalteriya yesabi’ schyotlari’ rejesi ha’m oni’ qollani’w boyi’nsha instruktsiya»	09.09.2002 й № 103	23.10.2002 й. № 1181**
№22. BEMS	«Shet el valyutasinda sa’wlelengen aktivler ha’m minnetlemeler esabi».	23.03.2004 й. № 51	21.05.2004 й. № 1364
№23. BEMS	«Qayta sho’lkemlestiriwdi a’melge asiriwda finansliq esabatti qa’liplestiriw»	12.04.2005 й. № 37	27.06.2005 й. № 1484
№24. BEMS	«Qarizlar boyinsha qa’rejtler esabi».	05.08.2009 й. № 79	19.08.2009 й. № 1996

9.ХОЖАЛЫҚ ЖҮРИТИЎШИ СУБЪЕКТЛЕРДЕ БУХГАЛТЕРИЯ ЕСАБЫ ХЫЗМЕТИН ШӨЛКЕМЛЕСТИРИЎ
реже:
1.Buxgalteriya esabi xizmetin sho`lkemlestiriw ta`rtibi ha`m og`an qoyilatug`in talaplar.
2.Buxgalteriya esabi xizmetin sho`lkemlestiriw.
3.Buxgalteriya esabi xizmetinin` qurami.
4.Bas buxgalter ha`m onin` waziypalari ha`m de minnetlemeleri.
5.Buxgalteriya esabi xizmeti xizmetkerlerinin` is ta`rtibi ha`m olardin` funktsiyalari.


Таяныш сөзлер: buxgalteriya esabi xizmeti, buxgalteriya esabi xizmetin sho`lkemlestiriw, buxgalteriya esabi xizmetinin` qurami, bas buxgalter, bas buxgalterdin` waziypalari, bas buxgalterdin`minneti, buxgalteriya esabi xizmeti xizmetkerlerinin` funktsiyalari.


1.Buxgalteriya esabi xizmetin sho`lkemlestiriw ta`rtibi ha`m og`an qoyilatug`in
talaplar
Өзбекистан Республикасы «Бухгалтерия есабы ҳаққында»ғы Нызамның жаңа редакциясындағы 11-статья. Бухгалтерия есабы ҳәм есабатын шөлкемлестириў деп аталады бул статья бойынша Бухгалтерия есабы ҳәм есабатын шөлкемлестириўди бухгалтерия есабы субъектиниң баслығы әмелге асырады.
Бухгалтерия есабы субъектиниң баслығы төмендеги хуқуқларға ийе:
Бухгалтерия есабы хызметиниң баслығы басшылығында бухгалтерия есабы хызметин шөлкемлестириў ямаса шәртнама тийкарында енгизилген бухгалтер хызметинен пайдаланыў;
Бухгалтерия есабын жүритиўди қәнигелестирилген шөлкемге (аудиторлық шөлкемлер, салық мәсләҳәт шөлкемлери ҳәм уставында бухгалтерия есабын жүритиў бойынша хызмет көрсетиў көзде тутылған басқа шөлкемлер) шәртнама тийкарында жүклеў;
- бухгалтерия есабын өз бетинше жүритиў.
- бухгалтерия есабы субъектиниң баслығы;
- есап сиясаты, ишки есап ҳәм есабат системасы ислеп шығылыўын;
- ишки қадағалаў тәртибин;
- бухгалтерия есабы толық ҳәм исенимли жүритилиўин;
- есап ҳүжжетлериниң толық сақланыўы;
- салық есабатының ҳәм басқа финанслық ҳүжжетлериниң таярланыўы;
- есап китаплар өз ўақтында әмелге асырылыўын;
Усы Нызам 12-статьясының талапларына әмел қылыўын тәмийинлиўи шәрт.
Нызамның 14-статья. Басланғыш есап ҳүжжетлери деп аталып бунда Операциялар әмелге асырылғанлығын дизимге алыўшы басланғыш есап ҳүжжетлери ҳәм оларды өткериўге байланыслы пәрманлар хожалық операцияларының бухгалтер есабы ушын тийкар болады. Хожалық жүритиўши субъектлер тәрепинен саўда ҳәм сервис тараўында алынатуғын товарлар (жумыслар, хызметлер) ҳақы банк корпоратив пластик карталарынан қолланған жағдайда төлеў терминалларының чеклери ҳәм басланғыш есап ҳүжжетлери деп тән алынады.
Басланғыш есап ҳүжжетлери хожалық операциялары әмелге асырылып атырған ўақытда ямаса операциялар әмелге асырып болынғаннан кейин дүзиледи. Басланғыш есап ҳүжжетлериниң мәжбүрий реквезитлер төмендегилер:
- бухгалтерия есабы субъектиниң аты;
- ҳүжжеттиң аты ҳәм номери, ол дүзилген сәне ҳәм жайы;
- хожалық операциясының аты, мазмуны ҳәм өлшем бирликлери көрсетилген муғдар өлшеми (натура ҳәм пулда көрсетилген ҳалда);
Хожалық операциясын орынлаған шахслар (шахстың) идентификация кылыў ушын зәрүр болған фамилиясы ҳәмде аты ҳәм атасының аты бас ҳәрип ямаса басқа реквизитлери көрсетилген ҳалда лаўазым аты ҳәм имзалары;
Басланғыш есап ҳүжжетлерин дүзген ҳәм имзалаған шахслар олардың өз ўақтында, туўры исенимли дүзилиўи, сондай-ақ бухгалтерия есабында сәўлелендириў ушын белгиленген мүддетлерде тапсырылыўына жуўапкер.
Басланғыш есап ҳүжжетлери электрон ҳүжжет түринде дүзилиўи ҳәм көрсетилиўи мүмкин.
Басланғыш есап ҳүжжетлерине хожалық операциялары тәрепинен тастыйықланбаған дүзетиў киритилиўине жол қойылмайды. Банк ҳәм касса ҳүжжетлеринде дүзетиўлер ҳәмде өширип жазыўларға жол қойылмайды.