1. Dunyoqarash subyektiv voqe’likni baholovchi qarorlar to‘plamidir. Atrof-olamni anglashga harakat qilish natijasi o‘laroq kelib chiqadi. Dunyoqarash diniy, falsafiy, ilmiy bo‘lishi mumkin. Dunyoqarash


Dialektikaning tarixiy shakllari va xususiyatlari



Download 0,85 Mb.
Pdf ko'rish
bet8/27
Sana01.04.2022
Hajmi0,85 Mb.
#522717
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   27
Bog'liq
FALSAFA JAVOBLARI 1-converted

 Dialektikaning tarixiy shakllari va xususiyatlari .
«Dialektika» (yunon. dialektike – suhbat 
qurish san'ati) so‘zining «dialog» (yunon. dialogos – ikki yoki bir nechta suhbatdoshlar 
so‘zlashuvi) so‘zi bilan umumiy jihatlari bisyor. Dastlab dialektika bahslashish, munozara qilish 
san'ati sifatida tushunilgan, bunda fikrlar, qarashlar qarama-qarshiligi vositasida haqiqatning 
tagiga yetish maqsadida muammoni o‘zaro manfaatdor muhokama qilishga qaratilgan munozara 
nazarda tutilgan. Dialektik – bu savol berish va javob qaytarishga usta odam, deb 
hisoblangan
Stixiyali dialektika
. Qadimgi mutafakkirlar ziddiyatlilik va o‘zgaruvchanlik fikr-
mulohazalardagina emas, balki real borliqda ham mavjud ekanligini payqaganlar. Bu dalilning 
tagiga yetgan ilk mutafakkirlardan biri efeslik Geraklit bo‘lgan. U dunyoni «jonli olov» yoki «ikki 
marta kirish» mumkin bo‘lmagan daryo oqimi sifatida tasavvur qilgan
Idealistik dialektika

Metafizika unsurlarini o‘z ichga olgan dialektikaga qaytish Yangi davr falsafasi (Rene Dekart, 
Benedikt Spinoza, Deni Didro va b.)da yuz bergan. Shunga qaramay dialektikaning eng yaxlit 
konsepsiyasini klassik nemis falsafasida Georg Gegel ta'riflagan. Bu konsepsiya dialektikaning 
ikkinchi shakli deb ataladi.
Materialistik dialektika
. Gegel dialektikasi materialistik 
dialektikaning shakllanishiga zamin hozirlagan. Materializm dialektik mantiq bilan bog‘langan. 
Buning natijasi o‘laroq dialektikaning uchinchi tarixiy shakli yaratilgan (XIX asrning ikkinchi 
yarmi).
Klassik dialektika. 
Klassik dialektikaning o‘ziga xos xususiyatlarini qayd etib 
o‘tamiz. 
Birinchidan,
klassik dialektika dunyoni tushunishning shunday bir usuliki, bunda borliq 
narsalar va hodisalarning umumiy o‘zaro aloqasi, ularning bir-birini taqozo etishi va muttasil 
o‘zgarishi nuqtai nazaridan anglab yetiladi. Noklassik dialektika
. So‘nggi yillarda ayrim 
tadqiqotchilar Gegel dialektikasi va materialistik dialektikani klassik dialektika sifatida tavsiflab, 
dialektikaning to‘rtinchi, noklassik shaklini ham farqlamoqdalar.
Falsafiy ma'noda 
«tamoyil»(prinsip) tushunchasi fundamental qoida, birinchi asosni, biron-bir konsepsiya yoki 
nazariyaning eng muhim asosini anglatadi.
Falsafiy nazariya sifatidagi dialektikaga tamoyillar 
yaxlit tus beradi, uning qonunlari va kategoriyalarini izchil tizimga soladi. Dialektikaning hozirgi 
konsepsiyalarida umumiy 
aloqadorlik va rivojlanish
, tarixiylik, sababiylik, tizimlilik kabi 
tamoyillar 
muhim 
rol 
o‘ynaydi. 
Quyida 
bu 
tamoyilla. 

Download 0,85 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   27




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish