|
Mavzu: Din madaniyat fenomeni. Islom dini tarixi
Tayyorladi: Abduqayumova Z
Qabul qildi: Egamnazarov A
Reja:
1. Din tushunchasi.
2. Dunyo dinlari.
3. Islom dini va ahamiyati.
4. "Qur'oni Karim" - Islom dinining Muqaddas kitobi.
Din ko’p qirrali va murakkab tushunchadir. Din so’zi arabcha bo’lib, ilohiy qudratga ishonch, ishonmoq ma’nosini bildiradi.
U insonlarning yashashdan maqsadi nima ekanligini, qanday yashash lozimligini, inson hayotinig mazmuni nima ekanligini, insof, adolatni, tinchlikni eng muhimi insonlarning halol va pok mehnati bilan kun ko’rishi , ilm-ma’rifatga ega bo’lishini targ’ib qiladi.
Dunyo bo'ylab yuzlab dinlar va ma'naviy e'tiqodlar mavjud va mavjud bo'lgan bo'lsa-da, Yer yuzidagi aksariyat odamlar amal qiladigan asosiy e'tiqodlarni bir necha yirik guruhlarga ajratish mumkin. Ushbu guruhlar ichida ham turli mazhablar va diniy amallarning turlari mavjud.
Dunyo bo'ylab yuzlab dinlar va ma'naviy e'tiqodlar mavjud va mavjud bo'lgan bo'lsa-da, Yer yuzidagi aksariyat odamlar amal qiladigan asosiy e'tiqodlarni bir necha yirik guruhlarga ajratish mumkin. Ushbu guruhlar ichida ham turli mazhablar va diniy amallarning turlari mavjud.
Eng mashhur dinlar
Nasroniylik:2.116.909.552 a'zo bilan (ular tarkibiga 1.117.759.185 Rim katoliklari, 372.586.395 protestantlar, 221.746.920 pravoslavlar va 81.865.869 anglikanlar kiradi). Xristianlar dunyo aholisining deyarli o'ttiz foizini tashkil qiladi. Din birinchi asrda yahudiylik dinidan kelib chiqqan. Uning izdoshlari Iso Masih Eski Ahdda aytilgan Xudoning va Masihning o'g'li ekanligiga ishonishadi. Xristianlikning uchta asosiy mazhablari mavjud: Rim katolikligi, Sharqiy pravoslavlik va protestantizm.
Islom: 1,282,780,149 a'zolari bilan butun dunyo bo'ylab islom dindorlari musulmon deb ataladi. Yaqin Sharqda islom dini juda mashhur bo'lsa-da, musulmon bo'lish uchun arabcha bo'lishi shart emas. Eng katta musulmon millati aslida Indoneziyadir. Islomning izdoshlari yagona Xudo (Alloh) va Muhammad uning oxirgi xabarchisi deb hisoblashadi. Ommaviy axborot vositalaridan aksincha Islom zo'ravon din emas. Islomning ikkita asosiy mazhablari mavjud: sunniy va shia.
Hinduizm: Dunyoda 856,690,863 hindular yashaydi. Bu eng qadimiy dinlardan biri bo'lib, asosan Hindiston va Janubi-Sharqiy Osiyoda amal qiladi. Ba'zilar hinduizmni din deb bilishadi, boshqalari esa uni ma'naviy amaliyot yoki turmush tarzi deb bilishadi. Hinduizmning taniqli e'tiqodi bu Purusartayoki "insonni ta'qib qilish ob'ekti". To'rtPurusartaningnikidharma (adolat), Arta (farovonlik), kama (sevgi) va moksa (ozodlik).
Buddizm: Dunyo bo'ylab 381,610,979 izdoshlari bor. Hinduizm singari buddizm ham ma'naviy amaliyot bo'lishi mumkin bo'lgan boshqa dindir. Shuningdek, u Hindistondan kelib chiqadi. Buddizm hindularning dharma e'tiqodiga e'tiqod qiladi. Buddizmning uchta tarmog'i mavjud: Theravada, Mahayana va Vajrayana. Ko'plab Buddistlar ma'rifat yoki azobdan xalos bo'lishga intiladi.
Sikh: bu hind dinida 25 139 912 ta taassurot qoldiradi, chunki u odatda dinni qabul qiluvchilarni izlamaydi. Izlash "bir o'lmas mavjudotga sodiqlik bilan ishonadigan har qanday inson; Guru Nanakdan Guru Gobind Singxgacha bo'lgan o'nta Gurus; Guru Granth Sahib; o'nta Gurular ta'limoti va o'ninchi Guru tomonidan vasiyat qilingan suvga cho'mish". Ushbu din kuchli etnik aloqalarga ega bo'lganligi sababli, ba'zilar buni oddiy din emas, balki ko'proq etnik deb bilishadi.
Yahudiylik:Ibrohim dinlarining eng kichigi 14 826 102 a'zo. Sixlar singari, ular ham etnik diniy guruhdir. Yahudiylik tarafdorlari yahudiylar sifatida tanilgan. Yahudiylikning turli xil tarmoqlari mavjud, ammo hozirgi paytda eng mashhurlari pravoslav, islohot va konservativ.
Boshqa e'tiqodlar:Dunyoning aksariyat qismi bir necha dinlardan biriga rioya qilar ekan, 814,146,396 kishi kichik dinlarga ishonadi. 801,898,746 kishi o'zlarini dindor emas, 152,128,701 esa hech qanday Oliy mavjudotga ishonmaydigan ateist.
«Islom» so’zi arabcha bo’lib, «Xudoga o’zini topshirish» «itoat», «bo’ysunish» degan ma’nolarni bildiradi. Shundan bu ishonuvchilar: «muslim» deb ataladi. Uning ko’pchlik shakli bu dinda «muslimun» deb ifodalanadi. Islom dini Arabiston yarim orolida VI asrning oxiri VII asr boshlarida paydo bo’lgan. Payg’ambarimiz Muhammad alayxissalom (570-632) Makkada yakka xudoga e’tiqod qilish to’g’risida targ’ibot boshlagan. Biroq zodagonlarning qarshiligiga uchrab 622-yilda o’z tarafdorlari bilan Madina (Yasrib) ga ko’chgan (xijrat qiladi). O’sha yildan boshlab musulmonlarning xijriy yili hisobi boshlandi. 630-yilga kelib Makka ham musulmonlar qo’liga o’tib bu yerda musulmon davlati shakllanadi. Makka birinchi marta Ptolomey asarida (II-asr) Makoraba nomi bilan tiga olingan. Islom dinigacha majusiy kabilarning diniy markazi bo’lgan.
Keyingi yillarda davlat bilan diniy tashkilotlar o’rtasidagi o’zaro munosabatlarda juda katta o’zgarishlar sodir bo’lmoqda. Dinning jamiyatdagi o’rni tiklanmoqda. Diniy uyushma va tashkilotlarning faoliyat ko’rsatishlariga imkoniyat yaratilmoqda. Qator tarixiy obidalar diniy tashkilotlar ixtiyoriga o’tkazildi, yangi masjidlar ochilmoqda. Diniy tashkilotlarning xalqaro aloqalari kun sayin kengaymoqda.
2.O’zb. Res.Konsutitsiyasi 31-moddasida «Hamma uchun vijdon erkinligi kafolatlanadi. Har bir inson hohlagan dinga e’tiqod qilishi yoki hech qaysi dinga e’tiqod qilmaslik huquqiga ega. Diniy qarashlarni majburan singdirishga yo’l qo’yilmaydi» deyilgan. Buning isbotini amalda ko’rmoqdamiz.
Islom aqidalarining asosiy ibrat kitobi ahloqiy-huquqiy tamoyillari birinchi manba hisoblangan Muqaddas «Qur’on»da o’z ifodasini topgan. Qur’oni Karim va Hadisi Sharifda ma’no va mazmun teran, umum insoniy qadriyatlarni himoya etuvchi va targ’ib qiluvchi falsafiy xulosalar chuqurdir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
