|
Birinchi normal forma:
Jadval, qachonki uning qatorlaridan hech biri o‘zining istalgan maydonlarida bittadan ortiq qiymat saqlamasa va uning
birorta ham kalit maydoni bo‘sh bo‘lmasa, birinchi normal formada (1NF) bo‘ladi.
Ikkinchi normal forma:
Jadval, agar u 1NF ta’rifini qanoatlantirsa va uning barcha
birinchi kalitga kirmaydigan maydonlari birinchi kalit bilan
to‘liq funksional bog‘langan bo‘lsa ikkinchi normal formada
(2NF) bo‘ladi.
Uchinchi normal forma:
Jadval, agar u 2NF ta‘rifini qanoatlantirsa va uning birorta
ham kalit bo‘lmagan maydonlari boshqa istalgan kalit bo‘lmagan
maydonlariga fuksional bog‘liq bo‘lmasa, uchinchi normal formada(3NF) bo‘ladi.
Boys-Kodd normal formasi:
Jadval, qachonki uning maydonlari orasidagi har qanday
funksional bog‘lanishdan mumkin bo‘lgan kalitdan to‘liq funksional bog‘lanish kelib chiqsa, Boys-Kodd normal formasida
(BKNF) bo‘ladi.
177.Normallashtirishning asosiy prinsiplari
Umuman olganda normalizatsiya - bu ba'zi bir kamchiliklari bo'lgan munosabatlarni ushbu kamchiliklarga ega bo'lmagan munosabatlarga aylantirish jarayoni. Tuzilgan munosabatlar yaxshi yoki yo'qmi degan savol ko'p nazariy tadqiqotlar mavzusi bo'ldi.
Klassik normallashtirish shakllari. Relatsion ma'lumotlar bazalarida jadvallarni yaratish va ishlatish jarayoni domendagi ma'lumotlarni tahlil qilish jarayonida odamning mantiqiy va mavhum fikrlashi bilan boshlanadi, shundan so'ng domenning axborot modeli quriladi. Ushbu jarayon asosiy va klassik yondashuvni talab qiladi, bunda barcha loyiha ishlari o'zaro bog'liqlik sxemalarining ketma-ket yaqinlashishi orqali ma'lumotlar relyatsion modeli nuqtai nazaridan amalga oshiriladi.
Umuman olganda, loyiha jarayoni, boshqalar qatori, munosabatlar sxemalarini normallashtiradi va har bir keyingi normal shakl (NF) avvalgisiga qaraganda yaxshiroq xususiyatlarga ega bo’ladi.
Haqiqat shundaki, ma'lumotlarning ortiqcha bo'lishi turli xil anomaliyalar paydo bo'lishi uchun zarur shartlarni yaratadi, ish faoliyatini pasaytiradi va ma'lumotlarni boshqarish moslashuvchan emas va unchalik qulay bo’lmay qoladi. Bundan xulosa qilishimiz mumkinki, normallashtirish quyidagilar uchun zarur:
Anomaliyalarni yo'q qilish
Ishlashni yaxshilash
Ma'lumotlarni boshqarish qulayligini oshirish
Ma'lumotlarning ortiqcha bo'lishi - bu bir xil ma'lumotlar bazasida bir nechta joyda saqlanishi va bu anomaliyalarga olib keladi.
Quyidagi asosiy tushunchalar mavjud:
X va Y atributlari (atributlar to'plamlari) o'rtasidagi funksional munosabatlar shundan dalolat beradiki, bu boradagi har qanday haqiqiy bog'lanish to'plami uchun: agar ikkita to'r X qiymatiga to'g'ri kelsa, ular Y qiymatiga mos keladi. Masalan, agar "Kompaniya nomi" atributining qiymati Canonical Ltd bo'lsa, keyin bunday ulanish joyida “Bosh ofis” atributining qiymati har doim Millbank Tower, London, Buyuk Britaniya. Belgilanishi: {X} {Y}.
Normal forma- bu ma'lumotlar bazasidan atributlar (jadval maydonlari) o'rtasidagi ortiqcha funksional bog'liqlikni yo'q qilish uchun relyatsion ma'lumotlar bazalari nazariyasida jadvallarning tuzilishi talabidir.
Normal shakl metodi (NF) - bir munosabat ichida muammoni hal qilish obyektlari to'g'risida ma'lumot to'plashni va keyinchalik bu munosabatlarni normallashtirish tartibiga asoslangan bir necha o'zaro bog'liqliklarga ajratishni o'z ichiga oladi.
Normallashtirish maqsadi – kortejlar (jadval satrlari) ni qo'shish, tahrirlash va yo'q qilish paytida yuzaga keladigan anomaliyalarning sababi bo'lgan ortiqcha ma'lumotlarning ko'payishini bartaraf etish.
Anomaliya - bu ma'lumotlar bazasidagi qarama-qarshilikka olib keladigan yoki ma'lumotlar bazasini qayta ishlashni sezilarli darajada murakkablashtiradigan holat. Sababi - jadvalda ma'lumotlarning haddan tashqari ko'payishi, bu kalit bo'lmagan atributlarga funktsional bog'liqlik mavjudligi bilan izohlanadi.
Modifikatsiya anomaliyalari ba'zi ma'lumotlarning o'zgarishi butun jadvalni skanerlash va ba'zi jadval yozuvlarini mos keladigan o'zgarishiga olib kelishi mumkinligida namoyon bo'ladi.
O'chirish-anomaliyalari - jadvaldan ketma-ketlikni o'chirishda yozuv bilan bevosita bog'liq bo'lmagan ma'lumotlar yo'q bo'lib ketishi mumkin.
Qo'shish anomaliyalar, jadvalga ma'lumotlarni to'ldirib bo'lmaguncha kiritib bo'lmaganda yoki yozuvni qo'shish uchun jadvalni qo'shimcha tekshirish talab etiladi.
Normallashtirish
Aytaylik, bizda quyidagi jadval mavjud, unda mebel buyumlari, xususan buyum nomi va ushbu buyum ishlab chiqarilgan material haqida ma'lumotlar saqlanadi.
Ma'lumotlar bazasining normal shakli bu ma'lumotlar bazasi javob berishi kerak bo'lgan qoidalar va mezonlarning to'plamidir.
Har bir keyingi normal shakl qat'iy qoidalar va mezonlarni o'z ichiga oladi, shu bilan ma'lumotlar bazasini ma'lum bir normal shaklga keltiradi, biz ma'lum bir anomaliyalar to'plamini yo'q qilamiz.
Demak, biz odatdagi shakl qanchalik yuqori bo'lsa, ma'lumotlar bazasidagi anomaliyalar shunchalik kam bo'ladi degan xulosaga kelishimiz mumkin.
Normallashtirish jarayoni – bu ma'lumotlar bazasini mos yozuvlar shakliga keltirishning ketma-ket jarayoni, ya'ni bir normal shakldan ikkinchisiga o'tish jarayonidir.
Boshqacha qilib aytganda, odatdagi shakldan ikkinchisiga o'tish jarayoni ma'lumotlar bazasini takomillashtirishdir. Agar ma'lumotlar bazasi ma'lum bir normal shaklda bo'lsa, demak, ma'lumotlar bazasida ma'lum bir anomaliya turi mavjud emas.
178. Ma’lumotlar bazasini birinchi normal shaklga keltirish
Birinchi normal shakl (1NF)
Do'stlaringiz bilan baham: |
