1. Dasturiy ta’minot va uning turlari

Ma’lumotlar bazasi modellari (Infologik model, Mohiyat-aloqa modeli, Datalogik model, Fizik model)

Barcha ma'lumotlar modellari dizaynning uch b
osqichida ishlatiladigan uch turga bo'lingan. Birinchi bosqichda fan sohasi o'rganiladi, axborot tizimi ishlab chiqilayotgan muammolarni hal qilishda unda axborot tizimida aks ettirish kerak bo'lgan obyektlar va jarayonlar aniqlanadi. Ushbu bosqichda ishlatiladigan model mavzu sohasidagi semantik munosabatlarni vizual ravishda namoyish etishga xizmat qiladi. Ushbu bosqichda ma'lumotlar tuzilishini qat'iy rasmiylashtirish talab qilinmaydi. Bunday modellarga infologik modellar deyiladi. Hozirgi vaqtda eng keng tarqalgan infologik model bu mohiyat-aloqa modelidir.
Ma'lumotlar bazasining fizik joylashuvini tavsiflash uchun fizik model ishlatiladi.
shbu bosqichda infologik modelni o'zgartirish uchun rasmiy ma'lumotlar modellaridan foydalaniladi. Bevosita ma'lumotlar bazalarida ishlatiladigan bunday modellar datalogik deb ataladi.

153. 
     Mohiyat turlari (Mohiyatlar o’rtasidagi aloqa, Mohiyat-aloqa modelini relatsion modelga almashtirish
     

Mohiyat turlari
- kuchli va kuchsiz,
- tip va ichki tip turlariga bo'linadi.
Mohiyat-aloqa modelini relatsion modelga almashtirish
Relyatsion ma'lumotlar modeli mohiyat-aloqa modeli asosida tuzilgan. Relyatsion modelda mantiqiy obyekt-munosabatlar modelining har bir obyekti o'zaro bog'liqlik (jadval) bilan bog'langan, mantiqiy obyektning har bir xossasi o'zaro munosabatlarning atributiga ega. Hisoblash atributi odatda rasmiy boshlang'ich kalit (kortej identifikatori) vazifasini bajaradigan munosabatlarga qo'shiladi. Ma'lumotlar bazasida kortej – satr yoki yozuvdir.

153. 
     
     Birga ko’p aloqa, birga bir aloqa, ko’pga ko’p aloqa
     

Birga ko’p aloqa. Ko'p tomonlama munosabatlarda birdan-ko’pgacha bo'lgan munosabatlarni aniqlash uchun qo'shimcha tashqi kalit atributi yaratiladi (8-rasm). Tashqi kalit qiymatlarni faqat o'zaro bog'liqlikning asosiy kalitining qiymatlari to'plamidan qabul qiladi.

153.