1-dars. Morfologiya va uning o’rganish ob’yekti. So'Z turkumlari dars maqsadi

Savol va topshiriqlar
1. So’z qo’shish bilan fe’l yasash haqida ma’lumot bering?

2. Qo’shma fe’llar tarkibi necha xil bo’ladi?

3. Misol keltiring.

13-dars. KO'MAKCHI FE'LLAR VA ULARNING VAZIFALARI.

BO'LISHLI VA BO'LISHSIZLIK SHAKLLARINING

USLUBIY XUSUSIYATLARI

Reja:

1. 
   Ko’makchi fe’llar haqida.
   
2. 
   Ularning vazifalari.
   
3. 
   Shakllari.
   

Ishlab chiqdi, ishlab bo'ldi, ishlay boshlad'i, ishlab yuribdi, ishlab qo'ydi, ishlab yubordi, ishlab yozdi, ishlab turibdi, ishlab ko'rdi singari so'zlarga e'tibor bersangiz, ularning hammasi bir umumiy ma'noni — «ishlamoq» ma'nosini ifodalaydi. Bu ma'no, asosan, ravishdosh shaklidagi birinchi qismdan anglashiladi. Ikkinchi qism esa birinchi qismdan anglashilgan leksik ma'noga turli qo'shimcha ma'nolarni (harakatning boshlanishi, davomiyligi, tugallanishi, oson bajarilganligi, tez bajarilganligi, harakatni bajarishga uringanligi kabi) ma'nolarni yuklaydi.

Bunday so'zlar ham tuzilishiga ko'ra, fe'l+fe'l tarzida bo'ladi. Birinchi fe'l so'zning asosiy leksik ma'nosini ifodalaydi. Shuning uchun u yetakchi fe'l sanaladi. Ikkinchi qismi esa birinchi qismga (yetakchi fe'lga) qo'shilib, unga turli xil qo'shimcha ma'nolarni yuklaydi, lekin yetakchi fe'lning leksik ma'nosini o'zgartirib yubormaydi.