1-dars. Morfologiya va uning o’rganish ob’yekti. So'Z turkumlari dars maqsadi

SO'Z QO'SHISH BILAN FE'L YASALISHI VA UNING

SINONIMIYASI

Dars maqsadi: so'z qo'shish yo'li bilan fe'l yasalishi bo'yicha o'rta umumiy ta'limda olgan bilimiarni mustahkamlash va chuqurlashtirish.
R e j a:

1. So'z qo'shish yo'li bilan fe'l yasash haqida ma'lumot.

2. Qo'shma fe'llarning tarkibiga ko'ra turlari.

3. Yetakchi va ko'makchi fe'llar.

Yasashga asos qismga yasovchi vosita sifatida aylamoq, qilmoq, etmoq, olmoq, bermoq singari so'zlar qo'shilib yangi fe'l yasalishi ham mumkin. Masalan, javob berdi, olib keldi, bayon qildi, kasal bo 'ldi va hokazo.

Bunday yo'l bilan, odatda, qo'shma fe'llar hosil bo'ladi.

Qo'shma fe'llar tarkibiga ko'ra ikki turli bo'ladi: a) ot+fe'l tuzilishidagi qo'shma fe'llar. Masalan, tasdiq qildi, vayron bo'ldi kabi; b) fe'l+ fe'l tuzilishdagi qo'shma fe'llar. Masalan, borib keldi, kirib chiqdi, olib keldi kabi.

Fe'ldan boshqa so'zlarga qilmoq, aylamoq, etmoq, bo'lmoq fe'llarining qo'shilishidan hosil bo'lgan qo'shma fe'llar ot+fe'l tuzilishidagi qo'shma fe'llarni hosil qiladi. Masalan, bayon qilmoq (etmoq, aytmoq), turmush qilmoq, o'sal bo'lmoq, o'sal qilmoq, bayram qilmoq (etmoq), yangi bo'lmoq, shunday bo'ldi, taraq etdi kabi.