1-dars. Mavzu: O'zbekistonda davlat tili va boshqa tillarning rivoji

Download 2,95 Mb. bet 286/591 Sana 28.06.2021 Hajmi 2,95 Mb. #103333

Bu sahifa navigatsiya:

• Darsning borishi
• "Odob — oltindan qimmat”

Dars boshlangach, o'qituvchi o'quvchilarni ikki guruhga ajratib, ularga 1-, 2-topshiriqlar bo'yicha tayyorlangan tarqatma materiallarni beradi. Topshiriqlarga ko'ra berilgan fe'llardagi zamon ma'nosini ifodalovchi qo'shimchalar aniqlanadi.

O'quvchilarga "Esda saqlang" rukni ostida berilgan matnni mustaqil o'qib chiqish topshiriladi. Ular undosh bilan tugagan fe'l asoslariga kelasi zamonning -a(r) shakllari, unli bilan tugagan fe'l asoslariga esa -y, -r shakllari qo'shilishi, -(a)r shakli kelasi zamonni gumon, taxmin yo'li bilan ifodalashini, shuning uchua fe'lning bu shakli ishtirok etgan gaplarga ehtimol, balki so'zlarini kiritish mumkinligini bilib oladilar.

Olingan nazariy bilimlarni mustahkamlash uchun mashqlar bajariladi.

234-mashq og'zaki bajariladi. Berilgan gaplardagi kelasi zamon ma'nosini ifodalayotgan qo'shimchalar aniqlanadi. O'quvchilar mustaqil ravishda qo'shimchalarni topib, ularni izohlaydilar. Mashq matni orqali ularning ongiga insonparvarlik g'oyalari singdiriladi.

N a m u n a: Maktabga boray, Siz aytgan narsani topay, keyin aytaman. ("G'uncha") Boray, topay, aytaman fe'llari tarkibidagi — a qo'shimchasi kelasi zamon ma'nosini ifodalagan.

235-mashq yozuv taxtasida bajariladi. O'quvchilar mashqni o'qib, undan kelasi zamon ma'nosini bildirgan fe'llarni topib, tahlil qiladilar.

N amun a: Bahorningiliq kunlarida dam olishga boraman. (Ulug'bek Hamdam) Boraman — kelasi zamon fe'li, -a qo'shimchasi vositasida hosil qilingan.

236-mashqda o'quvchilar kelasi zamon va hozirgi zamon shaklidagi fe'llar ishtirok etgan 3 ta gap tuzadilar. Ularning farqini tushuntirib beradilar. O'quvchilarda til hodisalarini qiyoslash va farqlash ko'nikmalari shakllantiriladi.

Namuna: Vatanim O'zbekiston ravnaqiyo'lida bor kuchimni sarf etish uchun "a'lo" baholarga o'qiyapman. O'qiyapman — hozirgi zamon fe'li, -yap qo'shimchasi vositasida hosil qilingan, harakat nutq so'zlanayotgan paytda bajarilayotganini bildiradi.

237-mashqqa ko'ra "Odob — oltindan qimmat” mavzusida bog'lanishli matn tuzish uyga vazifa qilib beriladi.
“Tasdiqlayman” O’TIBDO’: __________________