1-dars Kimyoning asosiy tushunchalari

Agregat holatlar
1) gaz (M: H 2 , N 2 , O 2 , F 2 , Cl 2 , He, Ne, Ar, CO 2 , CO, SO 2 , SO 3 , NO 2 , N 2 O, NH 3 , H 2 S, HCl)
2) suyuq ( Ko`pchilik kislotalar: H 2 SO 4 , HNO 3 …, Br 2 )
3) qattiq ( Tarkibida metall mavjud bo`lgan barcha moddalar, J 2 …)
4)plazma-yuqori bosim va yuqori temperaturada gazlarning ionlangan holati
Moddalarning qattiq holatdan suyuqlanmasdan bug` holatiga o`tib ketish hodisasiga
sublimatlanish deb ataladi. M:naftalin, quruq muz, J 2 .
Bug`lanish qaynash – suyuq holatdan gaz holatga o`tishi
Suyuqlanish erish – qattiq holatdan suyuq holatga o`tish
Kondensatlanish – gaz holatdan suyuq holatga o`tish,
Kristallanish, qotish, muzlash – suyuq holatdan qattiq holatga o`tish,
Kristallanish – gaz holatdan qattiq holatga o`tish.
Molekular va nomolekular moddalar
Molekular tuzilishli moddalar-kristall panjara tugunlarida molekula joylashgan bo`ladi(barcha
gazlar,suyuq moddalar.barcha organik moddalar(polimer moddalardan tashqari),J 2 ,P 4 ,naftalin ,
quruq muz(CO 2 ))
Barcha molekular tuzilishli moddalar past molekular moddalar bo`lib ,past suyuqlanish va
qaynash haroratiga ega bo`lib o`zgarmas tarkibga ega bo`ladi.
Nomolekular moddalar-kristall panjara tugunlarida atom,ion, va Me + joylashgan bo`ladi(barcha
metallar va ularning birikmalari,deyarli ko`pchilik tuzlar va boshqa yuqori T da suyuqlanadigan
qattiq moddalar, YuMB)
Nomolekular tuzilishli moddalar yuqori qaynash va suyuqlanish haroratiga ega bo`lib
o`zgaruvchan tarkibga ega.
Kimyoviy formula
Modda tarkibini kimyoviy belgilar va indeks bilan ifodalanishiga kimyoviy formula deyiladi .M:H ₂O
Kimyoviy formula orqali quyidagilarni bilish mumkin:
1)Modda sifat tarkibi(qanday elementdan)
2)Moddaning miqdor tarkibi(element miqdori)
3)Moddaning 1ta molekulasini ifodalaydi
Masala:1)Mg ₃ (HP ₂ O ₇ ) ₂ tarkibidagi barcha elementlarni massa tarkibini (%da) aniqlang?