1. Bozor iqtisodiyotining mazmuni va uning asosiy belgilari. Bozor iqtisodiyotining afzalliklari va ziddiyatlari

Birja – namuna (yoki standart)lar asosida ommaviy tovarlarning muntazam savdo-sotiq i shlarini o’tkazuv shi tijorat muassasalaridir. Tovar birjalaridan farq qilib, fond birjasida qimmatli qog’ozlar va shet el valyutalarining oldi-sotdisi amalga o SHsa, mehnat birjasi Ishshi kuchi egasi bilan uni yollov shi korxona o’rtasida turib, unga bo’lgan talab va taklifni bir-biriga bog’laydi.
Birjaning bar sha shakllarida keli shuvning o’ziga xos belgisi tovar, aksiya va valyuta kurslariga, narxning tebranib turi shiga shayqov yo’li bilan tasir qilishdir.
Birjada uning qatna sh shilari ayirbo shla sh to’g’risida bitim tuzadi, lekin tovarni etkazib beri sh va uning haqini to’la sh birjadan ta shqarida Yuz beradi. Bunda tovar egasi va xaridorlar qatna shi shi shart emas. Ular nomidan i shni broker (dallol)lar Yuritadi. Broker (makler)lar – bu tovar, fond va valyuta birjalarida oldi-sotdi bitimlarini tuzi shda vosita shilik qiladigan shaxs yoki maxsus firma. Ular odatda mijozlar tor shirig’iga ko’ra va uning hisobiga i sh Yuritadi, kafolat beruv shi hisobiga o’z nomidan savdo bitimlari tuzi shi ham mumkin.
Birjalar ixtisosla shgan yoki universal bo’li shi mumkin. Ixtisosla shgan birjalarda ayrim turdagi yoki bir guruh tovarlar, universal birjalarda har xil tovarlar sotiladi.
Auksionlar – alohida xususiyatlarga ega bo’lgan tovarlarni soti sh u shun muayyan joylarda ta shkil qilingan maxsus kim o SHdi savdo muassasasi. Auksionda savdo tovarlarning nisbatan sheklangan ro’yxati bo’yi sha, ommaviy sotuvga qo’yi sh yo’li bilan o’tkaziladi. Auksion eъlon qilingan vaqtda va malum davrda o’tkaziladi. Bunda tovarlarning bozorga kelib tu shi sh mavsumi va hajmi hisobga olinadi. Auksion savdosida namuna tovarlar ro’yxatda ko’rsatilgan tartibda savdoga qo’yiladi, xaridorlar orasida eng Yuqori narxni taklif qilgan ki shi tovarni sotib oladi.
Auksionlarda sanъat asarlari, noyob buYumlar, kolleksiyalar ham sotili shi mumkin. Savdo yarmarkalari malum vaqtda o’tkazilib, bu erda tovarlar ulgurji ravi shda oldi-sotdi qilinadi. Tovar savdosi uning egasi bilan savdo firmasi o’rtasida Yuz berib, unda bevosita isteъmol shi qatna shmaydi.