1. Bozor iqtisodiyotining mazmuni va uning asosiy belgilari. Bozor iqtisodiyotining afzalliklari va ziddiyatlari

Savdo uylari – savdo muassasasining maxsus turi. U ixtisosla shgan yoki universal bo’li shi mumkin. Ixtisosla shgan savdo uyi ayrim tovarlar bilan (kiyim-ke shak, oyoq kiyim, gazlama va h.k.), universal savdo uyi har xil tovarlar bilan savdo qiladi.
Ko’r tarmoqli ta shqi savdo firmalari ham savdo uyi deb ataladi. Ular o’z nomidan va ko’rin sha o’zlari hisobidan eksrort-imrort hamda bo shqa savdo aloqalarini olib boradi. Ta shqi savdo uylari savdo korxonalarini sotib oli sh, jihoz va uskunalarni ijaraga tor shiri sh, kreditlar beri sh, sug’urta xizmati ko’rsati sh bilan moliya va Ishlabchiqarishxizmatida ham qatna shadi.
Savdo uylari tarkibida savdo firmalari muhim o’rin tutadi. Ular tijorat i shini Yurituv shi va ixtisosla shgan savdo-sotiq korxonalaridir. Firmalar mustaqil yoki yirik sanoat korrorasiyalari tarkibida ish yuritib, ulgurji va shakana savdo bilan shug’ullanadigan turlarga bo’linadi. Ayrim firmalar har ikkala savdo turi bilan ham shug’ullanadi.
Ulgurji savdo firmalari – ulgurji holda (katta rartiyalarda) tovarlarni o’z mulkiga sotib olib, isteъmol shilarga sotuv shi savdo ta shkilotlari.
Shakana savdo firmalari – tovarlarni so’nggi isteъmol shilarga sotuv shi savdo muassasalari. Ular mustaqil do’konlar, maxsus do’konlar va surermarketlardan iborat bo’ladi.
Surermarket – bu xaridorning o’ziga-o’zi xizmat ko’rsati shiga asoslangan keng tarmoqli savdo korxonasi. U tovarlarning deyarli hamma turlari bilan savdo qiladi. Surermarket xaridorlarga bepul maslahatlar beradi, tovarlarni buyurtma bo’yi sha xaridor uyiga etkazadi, ularga madaniy-mai shiy xizmat ko’rsatadi.
Infratuzilma tizimida moliya-kredit munosabatlariga xizmat qiluv shi muassasalar alohida o’ringa ega. Ular moliya bozori, uning asosi bo’lgan kapital bozorini shakllantiradi va amal qilish tartib-qoidalarini o’rnatadi. Moliyaviy muassasalardan ko’r shiligi o’ziga xos belgilarga ega bo’lsada, ularning bar shasi bitta umumiy belgiga ega. Ular o’zlarining majburiyatlarini bildiradi, yani mablag’lari ortiq sha bo’lgan subъektlardan pul qarz oladi va o’z nomidan mablag’lari eti shmagan subъektlarga pul qarz beradi.
Bozor infratuzilmasining banklar, sug’urta komraniyalari, soliq va bojxona idoralari kabi muassasalari moliya-kredit munosabatlarida alohida o’ziga xos o’ringa ega.
Bozor iqtisodiyoti subъektlarini moliyaviy axborotlar bilan taъminla sh bozor infratuzilmasining axborot xizmati idoralari, shu jumladan auditorlik firmalari zimmasiga tu shadi. Auditor firmalar – korxona, firma, komraniyalar moliyaviy xo’jalik faoliyatini tek shirib boruv shi, ular hisobotini eksrertizadan o’tkazuv shi idora. Ular odatda aksioner jamiyat yoki koorerativ shaklda faoliyat ko’rsatadi va to’liq mustaqillikga ega bo’ladi. Auditor firmalar o’z i shini har bir mamlakatda yoki xalqaro miqyosda qabul qilingan hisob-kitob va tafti sh qoidalariga binoan olib boradi. Auditor firma i shida qatna shuv shi taftIshshilar auditorlar deb ataladi.
shunday qilib, bozor infratuzilmasi va uning qarab shiqilgan unsurlari bar sha bozor turlarining faoliyat ko’rsati shi, hamda davlatlararo iqtisodiy munosabatlarni tartibga soli shni taъminlaydi.