1. Boyitish va uning turlari. Termik ishlov berish turlari

Rudalarni boyitish
— foydali minerallarni keraksiz togʻ jinslari (qum, 
ohaktosh va boshqalar)dan tozalash. Maxsus sexlar va boyitish fabrikalarida 
bajariladi. Tabiiy rudalardan bevosita foydali komponentlarni ajratib olish koʻpincha 
iqtisodiy samara bermaydi va aksari hollarda texnik jihatdan mumkin emas. Shuning 
uchun metallurgiya, kimyo va boshqa sanoat jarayonlari foydali komponentlar bilan 
boyitilgan maxsus mahsulotlar — konsentratlarni qayta ishlashga asoslangan. 
Rudalarni boyitishda avval ruda maʼlum darajada maydalanadi, saralanadi, 
fizik-kimyoviy jihatdan boyitiladi. Fizikkimyoviy boyitishning gravitatsion, magnit, 
elektrostatik, qizdirish, flotatsion hamda maydayirikligi, shakli boʻyicha saralash va 
boshqa usullari bor.
Foydali qazilmalar qazilib olinib, boyitish fabrikalari yoki 
gidrometallurgiya zavodlariga boyitish, ya'ni, tarkibidagi bizga kerak bo’ladigan 
mahsulotni, qimmatbaho komponentni ajratib olish uchun tashib boriladi. Demak, 
foydali qazilmalar boyitish jarayonlari ketma-ketlikda quyidagi 3 ta asosiy katta 
qismga bo’linadi: 
1) tayyorlash jarayonlari 
2) asosiy (boyitish) jarayonlar 
3) yordamchi jarayonlar 
Bu uchta jarayonlarni birgalikda 
boyitish texnologiyasi
deyiladi. 
Tayyorlash jarayonlari
ni o’rganishdan maqsad minerall zarrachalarining yuza 
qismini qoplab turuvchi puch tog’ jinslaridan ochib berish va dastlabki xom ashyoni 
boyitishga tayyorlashdan iborat. Bu jarayonlar har-xil prinsipda ishlaydigan 
g’alvirlarda, maydalagichlar va tegirmonlarda amalga oshiriladi. Boyitishning 
asosiy jarayoni
deganda esa boyitishga tayyor bo'lgan xomashyo zarrachalarini har 
xil usullar yordamida ularning tarkibi, fizik–kimyoviy xossalariga qarab boyitib 
ajratib olish tushuniladi. 
Yordamchi jarayonlar
deganda asosiy boyitish 
jarayonlarining samaradorligini oshiradigan va qayta ishlash natijasida 
mahsulotning 
samaradorligini 
oshiruvchi 
jarayonlar 
tushuniladi. 
Bunda 
changsizlantirish, 
sexlarni 
shamollatish, 
loyqasizlantirish, 
suvsizlantirish, 

---

quyiltirish, filtrlash, quritish bosqichlari tushuniladi. Tayyorlov jarayonlar ham o'z 
navbatida quyidagilarga bo'linadi: 
1) maydalash. 
2) g’alvirlash. 
3) yanchish 
4) klassifikatsiya, sinflarga ajratish – tasniflash. 
2. Asosiy (boyitish) jarayonlari ham o'z navbatida quyidagilarga bo' linadi va 
boyitish usullarini tashkil etadi: 
1) gravitatsiya usulida boyitish. 
2) flotatsiya usulida boyitish. 
3) magnit usulida boyitish. 
4) elektr usulida boyitish. 
5) maxsus kimyoviy usulda boyitish va h.k. 
Foydali qazilmalarning turlari, ularning fizik-kimyoviy tarkibi va 
xarakteristikasiga qarab yuqorida keltirib o'tilgan ma'lum bir texnologiyadagi 
boyitish usuli tanlanadi.