1 bo`lim. Tibbiy terminologiyaga kirish. Lotin alifbosi. Unli va undosh xarflar. Diftong va digraflar. Xarf birikmalari. Urg`u qo`yish qoidalari

Download 1,63 Mb.

1 2 3 4 5

Bog'liq
1 дарс лотин тили

Bo`g`in qoidalari

c) unli harf z va x undoshlaridan oldin kelsa:
re – flé – xus gly – cyr – rhí – za
3 2 1 4 3 2 1
d) -ur, -in, ot yasovchi suffikslari:
in – ci – sú – ra bron – chí – tis a – de – nó – ma
4 3 2 1 3 2 1 4 3 2 1
e) -al-, -ar-, -at-, -in-, -os-sifat yasovchi suffikslari:
or – bi – tá – lis ar – ti – cu – lá – ris ha – má – tus
4 3 2 1 5 4 3 2 1 3 2 1
pel – ví – nus pa – la – tí – nus spi – nó – sus
3 2 1 4 3 2 1 3 2 1
NB!Serotinus va trigeminus sifatlarida -in- suffiksi qisqa o‘qiladi.
6. So‘z oxiridan ikkinchi bo‘g‘inlar quyidagi hollarda qisqa o‘qiladi:
a b, c, d, g, p, t harflari l, r harflari bilan birikmalaridan oldin unli kelsa

vér – te – bra cé – re – brum
3 2 1 3 2 1
b) unli yoki h harfidan oldin unli kelsa:
ó – le – um fó – ve – a éx – tra – hunt
3 2 1 3 2 1 3 2 1
c) -ol-, -ul-ot yasovchi suffikslari:
scá – pu – la al – vé – o – lus
3 2 1 4 3 2 1
d) -ic-, -id-, -il-, -it- sifat yasovchi suffikslari:
tho – rá – ci – cus flú – i – dus so – lú – bi – lis
4 3 2 1 3 2 1 4 3 2 1
com – pó – si – tus
4 3 2 1
7. Bo’g’inning cho’ziqligi harf ustiga to‘g‘ri chiziqcha ( ˉ ), qisqaligi – yarim oy ( ˘ ) qo‘yib belgilanadi: fissūra, canālis, tunĭca, tuberosĭtas, lamĭna, gingīva, pylōrus, orbĭta.

Ikki bo‘g‘inli so‘zlarni o‘qing:
costa - qovurg‘a; apex - uch;arcus - yoy; bursa - halta; bulbus - piyozbosh; cauda - dum; barba - soqol; cavum - bo‘shliq; minor - kichikroq; cornu - muguz; situs - holat; ramus - shox; collum - bo‘yin; manus - qo‘l; vomer - dimog‘; sternum - to‘sh suyagi; atlas - I bo‘yin umurtqasi; sella - egar.

So‘z oxiridan ikkinchi bo‘g‘inning cho‘ziq yoki qisqaligini aniqlab, urg‘u qo‘ying:
medulla ossium - suyak iligi; membrum inferius - quyi mucha; epigastrium - qorin usti; substantia compacta - zich modda; ligamentum - boylam; processus transversus - ko‘ndalang o‘simta; corpus maxillae - yuqori jag‘ tanasi; ductus choledochus - o‘t yo‘li; facies poplitea - taqim yuzasi; quadruplex - to‘rt karra;palpebra superior - yuqori qovoq; periosteum - suyak usti pardasi; arcus vertebrae - umurtqa ravog‘i.
I

Suffikslar cho‘ziq yoki qisqaligini hisobga olib, urg‘u qo‘ying:
hiatus sacralis - dumg‘aza tirqishi; incisura vertebralis - umurtqa o‘ymasi, clavicularis - o‘mrovga oid; mentalis - engakka oid; sulcus pulmonalis - o‘pka egati; foramen spinosum - o‘tkir qirrali teshik; fossa glandulae lacrimalis - ko‘z yoshi bezi chuquri; processus zygomaticus - yonoq o‘simtasi; incisura supraorbitalis - ko‘z kosasi usti o‘ymasi; pars squamosa - tangasimon qism; nodi pancreatici - me’da osti bezi (limfatik) tuguni; pelvinus - chanoqqa oid; pubicus - qovga oid; foveolae granulares - donador chuqurchalar; glomerulus - koptokcha; geniculum - tizzacha; hamulus pterygoideus - qanotsimon ilmoqcha; fossa pterygopalatina - qanot-tanglay chuquri; digitatus - barmoqsimon; cribrosus - g‘alvirsimon.

Zaruriy holatlarda lug‘atga murojaat qilgan holda urg‘u qo‘ying:
alae vomeris - dimog‘ suyagi qanotlari; gingiva - milk; trachea - kekirdak; osteologia - osteologiya; myologia - miologiya; pars superior duodeni - o‘n ikki barmoq ichak yuqori qismi; glossopharyngeus - til-halqumga oid; orbita oculi - ko‘z kosasi; peroneus - kichik boldirga oid; carpeus - qo‘lning kaft usti qismiga oid; articulatio sacrococcygea - dumg‘aza-dum bo‘g‘imi; cartilagineus - tog‘ayga oid; organon gustus - ta’m a’zosi; gluteus - dumbaga oid; pylorus - pilora; peritoneum - qorin parda; metathalamus - metatalamus (ko‘ruv bo‘rtig‘i ortidagi miya qismi); minimus - eng kichik; musculus levator fornicis - gumbazni ko‘taruvchi mushak; os coccygis - dum suyagi; apertura thoracis inferior - ko‘krak qafasi pastki tuynugi; nervus trigeminus - uch shoxli asab tolasi; labyrinthus ethmoidalis - g‘alvirsimon labirint.

Download 1,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 2 3 4 5