1 боб Ўзбек тилида сўз ясалиш усуллари

“Fe‟l+fe‟l” tuzilishli qo„shma fe‟llar.
Qo„shma fe‟lning bu turi 
ikki fe‟lning birikuvidan hosil bo„ladi. Birinchi qism odatda fe‟lning 
–a, -y
hamda 
–(i)b
qo„shimchali ravishdosh shaklida bo„ladi. 
Qo„shma fe‟l tarkibidagi qismlar o„zaro birikib, ularning 
ma‟nosidan farq qilgan yangi ma‟no anglatadi: 
olib bormoq, olib 
kelmoq, sotib olmoq, tashlab ketmoq
. Masalan: 
Paxtafurush boylar 
kuzda kambag‗allarning paxtasini arzon-garovga sotib olib, 
saroyiga 
bosib qo‘yar edi
(M.Ismoiliy). 
Avaz suruvdan qolib ketgan 
ikkita qo‗zichoqni 
olib keldi
(P.Qodirov). 
G‗avvos Me‘morni o‗sha 
shinam xona sari
boshlab bordi
. Bunday qo„shma fe‟l yaxlitligicha 
yangi leksik ma‟no anglatishi bilan nutqda mustaqil va yordamchi 
fe‟ldan tuzilib, ikkinchi qism tugallanganlik, takror, davom, 
boshlanish kabi turlicha ma‟nolarni ifodalovchi analitik shakllardan 
farq qiladi: 
olib kelmoq
–qo„shma fe‟l, 
aytib yubormoq
–analitik 
shakl kabi. Hozirgi o„zbek tilida ikki fe‟ldan tashkil topgan qo„shma 
fe‟llar u qadar ko„p emas: 
chaqirib kelmoq, tortib olmoq, qaytarib 

---

42 
olmoq
kabi. Ammo analitik shakllar nutqda juda ko„p ishlatiladi: 
ayta boshlamoq, aytib qo‗ymoq, ayta qolmoq, aytib yubormoq
kabi.