1-боб. ИҚтисодиёт назарияси фанининг предмети ва ўрганиш усуллари

1
2
3
Меҳнат бозори бозор иқтисодиётининг муҳим таркибий қисмидир. Меҳнат бозорида меҳнат сотилмайди, ишловчиларнинг меҳнат қилиш қобилияти, меҳнат хизмати сотилади, чунки меҳнат кишиларнинг маълум мақсадга йўналтирилган фаолияти жараёни бўлиб, унда ишчи кучи билан ишлаб чиқариш воситалари қўшилиши натижасида кишиларнинг эҳтиёжларини қондиришга мўлжалланган маҳсулот яратилади ва хизмат кўрсатилади
Меҳнат бозорида ишчи кучини сотиш ва сотиб олиш эркин ходимни ишга ёллаш шаклида намоён бўлади. Ишга ёллаш маълум шартлар, яъни иш кунининг узунлиги, иш шароитлари ва режими, иш ҳақининг миқдори, бажариладиган иш тури, лавозим ва касб мажбуриятлари асосида амалга оширилади. Меҳнат бозори ёлланма ишчи, ходим ва иш берувчи, тадбиркорнинг иқтисодий эркинлигига асосланади. Демак, ишчи кучи меҳнат бозорининг объекти ҳисобланади.
Унинг субъектлари қуйидагилардан иборат:
- ишлаб чиқариш воситалари эгалари, иш берувчилар ва уларнинг манфаатларини ифодаловчи уюшмалар (тадбиркорлар уюшмалари);
- ёлланма ишчи, ходимлар, яъни ишчи кучи эгалари ва уларнинг манфаатларини ифодаловчи ташкилотлар, касаба уюшмалари;
- давлат.
Меҳнат бозори
МЕҲНАТ БОЗОРИ
Меҳнат бозори объектлари
Ишчи кучи
Иш ўринлари
Меҳнат бозори субъектлари
Ишчи кучи эгалари, ёлланма ходимлар ва уларнинг уюшмалари, касаба уюшмалари
Иш берувчилар ва уларнинг уюшмалари
Тадбиркорлар уюшмалари
Давлат ва унинг меҳнат муносабатларини тартибга солувчи муассасалари
Меҳнат бозори объекти ва субъектлари

Меҳнат бозорининг вазифалари ва унга таъсир этувчи омиллар

Меҳнат бозори
Меҳнат бозорининг вазифалари
Ишчи кучини такрор ишлаб чиқаришга кўмаклашиш
Ишчи кучини тақсимлаш ва қайта тақсимлаш
Ишчикучимобиллигинифаоллаштириш
Меҳнат унумдорлигини ўстиришни рағбатлантириш
Аҳоли даромадлари ва турмуш даражасини оширишга шароит яратиш
Меҳнат бозорига таъсир этувчи омиллар
Демографик омиллар
Ижтимоий омиллар
Ташкилий-ҳуқуқий омиллар