1-боб. Бухгалтерия ҳисобининг концепциялари ва тамойиллари

Компания XXX
Тақсимланмаган фойда тўғрисидаги ҳисобот
31 декабр 20ХХ й. да тугайдиган йил учун
20ХХй. 1 январдаги тақсимланмаган фойда қолдиғи 500 000
ПлюсСоф фойда 278 000
МинусДивидендлар 100 000 178000
20ХХй 31 декабрдаги тақсимланмаган фойда қолдиғи 678 000
9.Тақсимланмаган фойданинг тузатиш тартиби,
Айрим операциялар тўғридан-тўғри тақсимланмаган фойдага таъсир қилади, улар тақсимланмаган фойда тўғрисидаги ҳисоботда очиб берилади.
Ҳисоб тамойилларидаги ўзгаришлар. Ҳисоб тамойилларининг ўзгариши ҳисобига соф фойда ва молиявий холат жиддий равишда ўзгариши мумкин, масалан: товар - моддий захираларнинг баҳоланиши ёки амортизация ҳисоблаш усулларининг ўзгариши ҳисобига. №1 «Ҳисоб сиёсати ва молиявий ҳисобот» БХМАга мувофиқ субъектлар бир хил усулни ўзгаришларсиз қўллаши керак; агар янги усул эскисига қараганда, афзалроқ бўлса ва бу ўзгаришлар ўз вақтида молиявий ҳисоботда акс эттирилса ўзгаришларни амалга ошириш мумкин.
Масалан: компания 2001 йил 2 январда хизмат муддати 5 йил бўлган дастгохни 300 000 сўмга сотиб олди. Компания амортизацияни йишлар йиғиндиси усули бўйича ҳисоблади, 2003 йил бошида уни ўзгартиришига қарор қилди ва қийматини бир текисда ҳисобдан чиқариши усулига ўтди. Ҳисоб тамойилларидаги ўзгаришлар таъсири қуйидаги тартибда ҳисобланади: Йишлар йиғиндиси усули бўйича:

2001. 
      йил учун амортизацш - 300 000 сўм х 5/15 100 000
      
2002. 
      йил учун амортизация -300 000 сўм х 4/15 80 000
      
2003. 
      йил бошига тўпланган амортизаиия қолдиғи 180 000
      

Бир текисда ҳисобдан чиқариш усулида (агар қўлланилганда);

2001. 
      йил учун амортизация - 3 00 000 сўм: 5 йил 60 000
      
2002. 
      йил учун амортизация 60 000
      
2003. 
      йил бошига йиғилган амортизация қолдиғи 120 000
      

Фарқи •60000
Бир текисда ҳисобдан чиқариш усули қўлланилганда тўпланаган амортизация счёти бўйича қолдиқ 60 000 сўмга кам бўлар эди ва бу суммага 2 йилда амортизация харажатлари кам бўлар эди. Ўзгаришлар натижасида фойда солиғи 18 000 сўмга кўп бўлар эди (60000 х 30 % ). Ўзгариш натижасидаги соф самарадорлик 42 000сўмга (60 000 - 18 000) тенг бўлар эди. Ҳисоб тамойилларидаги ўзгаришларга тузатиш:
Дт. Тўпланган амортизацш – дастгохлар 60000
Кт. Тақсимланмаган фойда 42 000
Кт. Тўланадиган фойда солиғи 18 000
Ўтган даврлар учун тузатишлар. ўтган даврлар учун тузатишлар ўтган даврда содир бўлиб. бироқ унда акс эттирилмаган хўжалик муомалаларини акс эттирадилар, ва кўпчилик холларда чоп этилган молиявий ҳисоботлардаги хатоларни тузатиш ҳисобланадилар, Тақсимланмаган фойда ҳисоб тамойилларини нотўғри қўллаш ёки математик хато натижасида содир бўлиши мумкин бўлган тасодифий хатолар ҳисобига тузатилади. Ҳисоб фаолияти натижасида табиий равишда содир бўладиган жорий тузатиш ва тўғрилашлар, ҳамда жорий ҳисоб давридаги тузатишлар, ўтган давр учун тузатишларига тааллуқли эмасдир. №3 БХМАга мувофиқ ўтган даврга таъсир қилувчи хатолар жорий ҳисобот даврида тузатилиши мумкин ёки тақсимланмаган фойдага тузатиш киритилиши мумкин.
Масалан: компания томонидан 200 000 сўмга сотиб олинган ускуна, ускуналар счёти ўрнига харажатлар счётида акс эттирилган. 2002 йил учун молиявий ҳисоботлар чоп қилинганидан сўнг, 2003 йил 1майда ушбу хатонинг аниқланиши «Тақсимланмаган фойда» счётини бевосита тузатишни талаб қилади. Фараз қилайлик, бу хато натижасида 2002 йил
учун, 80 000 сўм солиқ тўланмаган. унда тузатиш проводкалари қуйидаги кўринишга эга бўлади. / май 2003и.
Дт. Ускуналар 200 000
Кт. Тақсимланган фойда 120000
Кт. Тўланадиган фойда солиғи 80 000
Ушбу тузатишлар молиявий натижалар тўғрисидаги ҳисоботда акс эттирилмайди, лекин «Тақсимланмаган фойда тўғрисидаги ҳисобот»да тақсимланмаган фойданинг бошланғич қолдиғига тузатиш сифатида молиявий ҳисоботда акс эттирилади.