1 Biofizikaning predmeti, vazifalari. Biofizikaning biologik fanlar orasida tutgan o’rni va boshqa fan soxalari bilan aloqasi

12. Onzager koeffitsienti birligi
Muvozanatsiz jarayonlar termodinamikasining asosiy teoremalaridan biri boʻlgan Onsager teoremasi 1931 yilda L.Onsager tomonidan asos solingan. Harorat
gradientlari mavjud bo'lgan termodinamik tizimlarda komponentlar kontsentratsiyasi, kimyoviy potentsiallar, issiqlik o'tkazuvchanligining qaytarilmas jarayonlari, diffuziya va kimyoviy reaktsiyalar sodir bo'ladi. Bu jarayonlar issiqlik va diffuziya oqimlari, kimyoviy reaksiyalar tezligi va boshqalar bilan tavsiflanadi. Ular "oqimlar" umumiy atamasi bilan ataladi va Ji bilan belgilanadi va ularni keltirib chiqaradigan sabablar (termodinamik parametrlarning muvozanat qiymatlaridan chetga chiqishi) termodinamik kuchlar (Xk) bilan belgilanadi. Ji va Xk o'rtasidagi munosabatlar, agar termodinamik kuchlar kichik bo'lsa, chiziqli tenglamalar shaklida yoziladi.
. 13.Ochiq sistemaning entropiyasining prigojin teoremasi
-ташқи муҳит билан ҳам энергия ва ҳам модда алмашинуви содир бўлади. Натижада уларнинг массаси ва ички энергияси ўзгариб туради.
Термодинамика нуқтаи-назаридан тирик организмларга, ҳужайраларга, тўқималарга очиқ системалар деб қараш мумкин. Ayrim masalalarni shunday faraz qilish asosida ko’rib o’taylik. Organizm-statsionar sistemasi uchun dS = 0 , S = const, dSi >0, dS e <0 deb yozish mumkin.
Bu ifodalar katta entropiya oziqlanish mahsulotida emas,balki ajralib chiqayotgan
mahsulotda ekanligini bildiradi. Organizm - atrof muhit entropiyasi izolatsiyalangan
sistemalardagi kabi ortib boradi, ammo bunda organizmning entropiyasi o`zgarmas
saqlanib qoladi. Entropiya sistematar tibsizligining o‘lchovidir, shu sababli organizmning tartibliligi atrof muhit tartibliligining kamayishi hisobiga saqlanadi, degan xulosa chiqarish mumkin. Ayrim kasalliklar holatlarida biologik sistemalar entropiyasi oshishi mumkin (dS >0) bu statsionar holatning bo’lmasligi tartibsizlikning yo‘qligi bilan bogliq. dS> Q/T
Энтропия ўзгаришлари система томонидан ютилган умумий иссиқлик қиймати Q/T га боғлиқ. Системада кечувчи жараёнларнинг қайтар ва қайтмас кўринишда кечишига боғлиқ ҳолатда қуйидаги тенглик келтирилади: prigojin teoremasi - muvozanatsiz jarayonlar termodinamikasining teoremasi. Ushbu teoremaga ko'ra, chiziqli muvozanatsiz tizimning statsionar holati (muvozanat holatiga erishishga to'sqinlik qiladigan sharoitlarda) entropiyaning minimal ishlab chiqarishiga mos keladi. Agar bunday to'siqlar bo'lmasa, entropiya ishlab chiqarish o'zining mutlaq minimumiga - nolga etadi. Chiziqli tizim termodinamik oqimlar va harakatlantiruvchi kuchlar o'rtasidagi chiziqli fenomenologik munosabatlarning bajarilishini anglatadi. Oqimlar va harakatlantiruvchi kuchlar o'rtasidagi munosabatlardagi mutanosiblik koeffitsientlari fenomenologik koeffitsientlar deb ataladi.