1 “Bank xisobi” fanining maksadi, predmeti va vazifalari. Boshqa fanlar bilan bog‘liqligi

SHaxsiy xisobvaraqlarni ochish va ro‘yxatga olish, ularda operatsiyalarni aks ettirish tartibi.
Banklarda eng ko‘p ishlatiladigan Yordamchi kitob materiallaridan biri bu
shaxsiy hisobvaraqlardir. Barcha hisobvaraq nomerlari 20 xonali sonlardan iborat bo‘ladi. Mijozlarning
shaxsiy hisobvaraqlari mijozlar tomonidan taqdim etilgan, ayrim hollarda bank
xodimlari tomonidan rasmiylashtirilgan birlamchi hujjatlari asosida tuziladi.
Shaxsiy hisobvaraqlar dasturiy yo‘l bilan tayyorlanadi. Shaxsiy hisobvaraqning elektron nusxasi belgilangan tartibda tekshiruvdan o‘tkazilgandan so‘ng bankda
elektron bazada qoldiriladi. Mijoz uchun qog‘ozga chiqarib berilgan nusxa shaxsiy
hisobvaraqdan ko‘chirma bo‘lib xizmat qiladi va mijozga beriladi. Shaxsiy hisobvaraqlarga yozuvlar faqat belgilangan tartibda
rasmiylashtirilgan hisob-kitob va pul hujjatlari asosida kiritiladiHisobvaraqlardan ko‘chirmalar mazkur hisobvaraq bo‘yicha birinchi yoki
ikkinchi imzo huquqiga ega bo‘lgan shaxslarga yoki ularning ishonchnoma taqdim
etilgan vakillariga tilxat bilan beriladi. Bunday ishonchnomalar belgilangan
tartibda rasmiylashtirilgan bo‘lishi lozim. Hisobvaraq egasi unga ko‘chirma
berilgandan keyin, agar biror e’tiroz bo‘lsa, ikki ish kuni mobaynida bankka
hisobvaraq krediti va debeti bo‘yicha o‘tkazilishi lozim bo‘lgan to‘g‘ri summalar
haqida yozma ravishda xabar berishi shart. Agar, shu ikki kun muddat ichida mijoz
o‘z e’tirozini bildirmasa, bajarilgan operatsiyalar hamda hisobvaraqdagi mablag‘
qoldig‘i tasdiqlangan hisoblanadi.
Bosh va yordamchi kitoblarni tekshirish tartibi.
Har kuni ertalab operatsion kun boshlanmasdan oldin mas’ul ijrochilar bir kun
avvalgi operatsiyalarning to‘g‘ri yakunlanganligini nazorat qilish uchun dastlabki
hujjatlarni Yordamchi kitob materiallari bilan taqqoslaydilar, so‘ng ularni Bosh
kitobda qanday aks ettirilganligi tekshirib chiqiladi. Ba’zan xatoliklar aniqlanishi
mumkin.
Lekin bunday hollarda kunlik balans hisobotlari va shaxsiy hisobvaraqlarga
qo‘lda biron-bir tuzatishlar qilinishiga yo‘l qo‘yilmaydi. Summalarni o‘chirib
yozish va tuzatish, shuningdek, o‘chiruvchi suyuqliklardan foydalanib, ularga
tuzatishlar kiritish qat’iyan taqiqlanadi. Bank ish kuni yakunlanib, balans hisoboti tuzilib O‘zbekiston Respublikasi
Markaziy bankiga jo‘natilganidan so‘ng, xato yozuvlar aniqlangan hollarda, ushbu
xato yozuvlar kiritilgan hisobvaraqlarga ertasi bank ish kuni teskari buxgalteriya
yozuvlari kiritish (storno berish) yo‘li bilan tuzatish memorial orderlari asosida
to‘g‘rilanishi lozim. Bunday hollarda hisobvaraqlardan summalar mijozlarning
roziligisiz hisobdan chiqariladi. Bu haqda bank bilan mijoz o‘rtasida tuzilgan
shartnomada ko‘rsatib o‘tilgan bo‘lishi shart.