1. Animatsiya madaniy dam olish faoliyati sifatida. "Bo'sh vaqt", "dam olish", "rekreatsiya", "turistik faoliyat"

Madaniy-rivojlantiruvchi tur
i butun dunyodagi ilm istovchilarning istagiga 
mos keladi. Bu tarixiy, madaniy va muzeyli turizm - sevimli voqealar, qadimiy 
yodgorliklari bilan tanishuv, xalqaro film festivallariga tashriflar, teatr-ko'ngilochar 
tadbirlarda ishtirok etish va boshqa ko’rinishlarda bo’lishi mumkin.
O’yin-kulgi va dam olish turi
kundalik hayot tashvishlaridan charchagan va 
undan qochib turizm bilan shug’ullanayotganlar istagini amalga oshirish bilan 
xarakterlanadi. Bu karnavallar, festivallar va shoular sifatida tashkil etiladi. 
Animatsiya dasturi kishilarga vaqtni xursandlik bilan o’tkazish, dam olish 
davomida 
samarali 
natijalarga 
erishishga 
yordam 
berish 
uchun 
mo'ljallangan. Insonlar dam olish faoliyati turini, o'z sog'lig’ini saqlashni o’z 
imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda tanlaydi. Kurort mehmonxona zarur 
xizmatlarni olishingiz mumkin bo’lgan joydir. 
Bugungi kunda, rejalashtirilayotgan va qurilayotgan mehmonxona 
majmualarida ko’ngilochar tadbirlar uchun maxus maydonlar yaratish mazarda 
tutilmoqda. Biroq, hashamatli qurilgan ko'pgina mehmonxonalar mavsumiylik 
muammosi tufayli yetarli manfaatga erisha olmayapti. Shuning uchun, iqtisodiy 
imkoniyatlarni tejash, ulardan maqsadli foydalanish maqsadida mehmonxonalarda 
ko’p fuksiyali (universal) ob'ektlarni barpo etish boshlandi. 
Kurortli mehmonxonalarda turistlarning vaqtini mazmunli o’tkazish 
maqsadida aerobika, ertalabki gimnastika, sohil gimnastikasi, uyushgan sport 

---

o'yinlari, guruhli raqslar, tanlovlar tashkil etiladi, shuningdek fitness xonasi, sauna, 
maxsus hovuzlar taklif etiladi. 
Ayrim xorijiy mehmonxonalarda bir qator animatsiya xizmatlari tashkil qilib 
kelinadi. Tunis hududidagi kurortli komplekslarda folklorlarning namoyishini 
kuzatish mumkin. Shri Lankada har yakshanba kuni “Sharq raqslari” festivali tashkil 
etiladi. Har bir sharqona raqs san'atiga qiziquvchilar unda qatnashishi 
mumkin. Amerika Qo'shma Shtatlarida animatsiya dasturlari asosan turli 
attraksionlar va ko’ngilochar majmualarda o’tkaziladi. Italiyadagi animatorlar 
guruhi: Rimdagi gladiatorlar jangi va Kolizey, mashhur Salb yurishlari, Pantonda 
xudolar sharafiga o’tkaziladigan ritsarlar musobaqalari, Uyg'onish davri 
qahramonlari singari teatr tomoshalarini namoyish etishadi. Chexiya va 
Vengriyadagi animatorlar turistlar bevosita aktyor sifatida ishtirok etishi mumkin 
bo’lgan “Ruh bilan tanishish” nomli teatrlashgan tomoshalarni namoyish etishadi. 
Ushbu dastur ajoyib sarguzashtlar hamda shou-tomoshalar bilan bezatilgan.
Tashkilotchilar animatsiya dasturini shakllantirish davomida quyidagilarni 
aniqlash kerak: 
• Maqsadli dasturning auditoriyasini (animatsiya dasturi kimga mo’ljallangan) 
kimlar tashkil etadi? 
• Animatsiya dasturi mazmunida (asosiy g'oyasi, maqsadi, vazifalari) nima 
yotadi? 
• Animatsion dasturni qanday qilib (maqsadga erishish uchun qo’yilgan 
vazifalar va ularning yechimlari) amalga oshirish lozim? 
Animatsiya faoliyati - asosan G'arb davlatlariga mansub hodisadir. 
Mamlakatimizda u hali unchalik yaxshi rivojlanmagan. Bugungi kunda, ayrim 
mehmonxonalarda yangi yilni jonli o'yin-kulgi bilan o'tkazish yo’lga qo’yilmoqda.
Misol uchun Moskvadagi mashhur “Heliopark” mehmonxonasi animatsiya 
jamoasi borligi bilan xarakterlanadi. Mehmonxonada turizm va dam olish yutuqlari 
to'plangan. Bu yerda kelayotgan turistlar Sentyabr oyida yangi yilni nishonlash, 
“Tekila-bum”, “Gavaya kechasi” singari qiziqarli shoularda ishtirokchi sifatida 
qatnashish, pivo bayramini nishonlash hamda qo’rqinchi “Helloveen” bayramida 
ishtirok etishni maqsad qilishadi. Turistlarning buyurtmalari asosida xuddi shu kabi 
korporativ tadbirlar, ko’ngilochar mazmundagi dasturlarni o'tkazish an'anaga 
aylanib bormoqda. Tijorat tashkilotlari o'rtasida mashhur bo’lgan dasturlardan yana 
biri – timbildingdir (
Teambuilding
– yaratilgan qulay muhitda jamoaviy dam 
olishning faol shakli). 
Mehmonxona ehtiyojlari va ichki sayyohlar mentalitetimizga moslashtirilgan 
animatsiya uchun Rossiyaning yondashuv, topdi. 
XX asrda Rossiyadagi animatsiyaning an'anaviy shakllaridan biri – buy oz 
faslida nishonlanadigan “
Neptun kuni
” bayramidir. Bayramda Rossiyalik milliy 
hunarmandlar milliy uslubdagi binolarni, haykalchalarni, mehnat namunalarini 
namoyish etishadilar, milliy xalq qo'shiqlari va raqslar ijro etiladi, tomoshabinlar 
ushbu marosimlarga faol jalb etiladi, shuningdek, bayramda milliy taomlar iste’mol 
qilinadi hamda mehmonlarga “Milliy rus taomlari retsepti” kitobi sovg’a sifatida 
taqdim etiladi.

---

Pahlavonlar turnirlarida ishtirok etish, ko’chmanchi aholilarning hayoti bilan 
yaqindan tanishish, “Lo’lilar makoni”dagi chodirlar, ularning otlari, ayiqlari bilan 
tanishish eng qiziq hodisalardan biri bo’lib hisoblanadi. 
Turli mamlakatlarda an’anaviydan tortib zamonaviy shakllargacha har xil 
madaniy va ko'ngilochar dasturlar mavjud. Ularning ko’pchiligi yaxshi dam olish 
faoliyatini ta’minlashi mumkin. 
Mehmonxona komplekslarida animatsion dasturlar, o'yin-kulgi xizmatlarini 
tashkil qilish uchun korxona tarkibida restoranlarning faoliyat yuritishi muhim 
ahamiyatga ega. Restoranlarda xalqaro va milliy turistlar uchun bir qator mashhur 
bo’lgan o'yin-kulgi dasturlari, musiqa kechalari, konsertlar, namoyishlar, mavzuli 
kechalar, san’atkorlar bilan uchrashuvlar, moda namoyishlari va boshqalar 
o’tkazilishi mumkin.
Varete
– repertuarida bir qator komedik ko’rinishlarni jamlagan yengil 
ko’rinishdagi teatr janridir. Varete dasturi bir mavzu yuzasidagi mavzular yoki 
alohida-alohida mavzuga oid nomerlardan tashkil topishi mumkin. Varete barcha 
uchun umumiy bo’lgan raqslari mavjudligi bilan xarakterlanadi. Raqslarda yuqori 
temperament, ritm, sur'at, vaqt tezligi namoyish etiladi. 
Musiqa kechalari
Ingliz tavernalarida vujudga kelgan. U asta-sekinlik bilan 
katta balet guruhlari ishtirok etuvchi musiqa tadbiriga aylangan. 
Konsert
turli janrlardagi mustaqil nomerlardan iborat. Undagi ketma-
ketlikning to’g’ri tashkil etilganligi tomoshabinning qiziqishini oshiradi. Bu 
ijrochining qobiliyatiga va tashkil etilganlik darajasiga bog’liq. 
Ko’rgazmada
, namoyish etiladigan ob’yektlar mavzusiga ko’ra alohida-
alohida nomerlarda tashkil qilinadi. Ko’rgazmadagi buyumlar va voqealar umumiy 
g'oyalarni ifoda etadi.
Mavzuli kechalar
bir mavzu doirasida turistlarning maroqli dam olishlari va 
ma’lumotlarga ega bo’lishlarini ta’minlaydi. Unda qo'shiqchilarning, balet 
raqqoslari guruhlarining, vokal-cholg’u ansambllarining chiqishlari alohida joziba 
kasb etadi. Unda dizayn, yoritkichlar, loyiha tizimlari, TV ekranlar va boshqalar 
alohida o’rin tutadi. 
Musiqiy dastur
- orkestrlar, ansambllar va individual musiqachilarning 
musiqali chiqishlari. 
Shou-taqdimot
– takrorlanmas yorqin namoyishlar. 
zamonaviy restoranda Hodisalar quyidagi mezonlar asosida tasniflanadi: