1. Animatsiya madaniy dam olish faoliyati sifatida. "Bo'sh vaqt", "dam olish", "rekreatsiya", "turistik faoliyat"

Arastuni
(mil. avv. 384-322 y.) Sharqda 
«birinchi muallim» deb ataganlar. U juda ko‘p asarlar yozib, ilmiy bilimlarni alohida 
sohalarga bo‘lib chiqqan va mustaqil fanlarga birlashtirgan. Arastu Yer koinotning 
markazi deb hisoblagan. Uning mashhur asari 
«Siyosat»dir.
Yunoniston afsona va rivoyatlar yurti bo‘lib, qadimdan adabiyot rivojlangan. 
«Prometey», «Gerakl», «Didal va Ikar», «Argonavtlar», «Odisseya» va «Iliada» 
kabi afsona va dostonlarda yunonlarning turmush tarzi va tarixi bayon qilingan. 
«Iliada» va «Odisseya» dostonlarini mil. avv. VIII asrda yashagan ko‘r baxshi 
Gomer yaratgan edi. Dostonlarda Troya urushlari hikoya qilinadi. Arxeologlar 
Gomer dostonlariga asoslanib qadimgi Troya madaniyatini topganlar. 
Doston va afsonalar teatr uchun boy ma’lumot bergan. Qadimgi Yunon teatri 
mil. avv. VI asrlarda qishloq ho‘jaligi homiysi, xudo Dionis sharafiga o‘tkaziladigan 
bayramlar vaqtida ijro etiladigan qo‘shiqlar va o‘yinlar asosida vujudga kelgan. 
Yunonlar teatrni «katta yoshdagilar maktabi» deyishgan. 
Teatr yunonchada «tomoshalar joyi» degan ma’noni anglatadi. Keyinchalik 
qurilgan Yunon teatrlariga 1725 ming tomoshabin joylashgan. 
Teatr san’atining rivoji mashhur yunon adiblari ijodi bilan uyg‘un bo‘lgan. 
Adiblar afsona va rivoyatlar asosida tragediyalar yaratganlar. Tragediya yunonchada 
«echkilar qo‘shig‘i» degan ma’noni anglatadi. 
Mil. av. VI-IV asrlarda Esxil, Sofokl, Yevripid tragediyalari Aristofan 
komediyalarini teatrda tomoshabinlar maroq bilan ko‘rishgan. Esxilni «tragediya 
otasi» deb ataganlar. Uning «Zanjirband Prometey», «Forslar» tragediyalari, 

---

Sofokolning «Shoh Edip», «Antigona» tragediyalari mashhur bo‘lgan. Sofokol 120 
dan ko‘proq tragediya yozgan. 
Aristofan «Tinchlik», «Suvoriylar» degan komediyalarida urush voqealarini va 
o‘sha davrdagi illatlarni tasvirlagan. Bu ijodkorlarni xalq hurmat qilib Afina teatriga 
haykallarini o‘rnatganlar va «donishmandlik yo‘lboshchilari» deb ataganlar. 
2. Diniy madaniyat (VI-XVI asrlar) davri tarix fanida o‘rta asrlar deyilib, 
qadimgi va an’anaviy madaniyatlar o‘rtasidagi davrni bildiradi. Bu davr 
madaniyatida mifologik tafakkur va an’analarning kuchli ta’siri hamda yangi 
davrning texnogen madaniyatidagi aqliy-mantiqiy tafakkur, ilmning amaliy 
xususiyatlari seziladi. Arab xalifaligi va Yevropa mamlakatlari o‘rta asrlar 
madaniyatidagi xususiyatni islom va xristianlik belgilaydi. 
Diniy madaniyat umuminsoniy madaniyat taraqqiyotining eng muhim davri 
hisoblanadi. O‘rta asrlar davrida davlatchilik, millatlarning yangi shakllari vujudga 
kelishi yuz beradi, hozirda muomalada bo‘lgan tillar shakllanib, ta’lim va fan tizimi 
yanada taraqqiy etadi. Fanning turlari va uslublari zamonaviylik kasb etib bordi. 
A. Gumbold ta’kidlaganidek, arablar «tabiiy fanlar ijodkori» bo‘lib, ular tajriba 
va mezon yo‘liga asos soldilar. IX asrda musulmon Sharqida rasadxona qurildi; 
yulduzlarning aniq joyi belgilangan katalog tuzildi; geometriya, triganometriya, 
optika, alximiya, mexaniqa, tibbiyot, jug‘rofiya sohalari bo‘yicha ko‘plab asarlar 
yozildi. Ulug‘ alloma al-Xorazmiy matematikaning yangi tarmog‘i bo‘lgan 
algebraga asos soldi. Buyuk Sharq olimlari Xorazmiy, Forobiy, Ibn Sino, Ibn 
Rushdiy kabi ko‘plab allomalar asarlaridan Yevropaning yangi avlod olimlari ta’lim 
oldi. Tabiatni ratsional anglash an’analarini o‘zlashtirib va yanada takomillashtirib, 
XIII asrda R. Bekon induktiv mantiq usulini yaratadi hamda ilmiy idrokninig bosh 
usuli sifatida malaka va tajribani tasdiqlaydi.