№1 Amaliy mashg’lot mavzusi

Birinchi yordam. Eng avvalo tok ta'sirini to’xtatish kerak. Buning uchun tok uzib qo’yiladi (rubil'nik, vklyuchatel', probka buraladi), tok urgan odamga tegib turgan sim tayoq bilan olib tashlanadi. Oyoqqa kalosh kiyish yoki quruq taxtada turish shart. U xonaga olib kiriladi, mahalliy kuygan sohani tozalab, issiqdan kuyishdagi kabi bog’lov qo’yiladi. Elektr tokidan shikastlanish uncha og’ir bo’lmasa, birinchi yordam berib, bemorni tezda kasalxonaga olib borish kerak. Birinchi yordam ko’rsatishda og’riq qoldiruvchi (0,25 piramidon, 0,25 anal'gin), tinchlantiruvchi (brom eritmasi, Baxterev miksturasi, 0,2-0,4 andoksin) va yurak ishini yaxshilaydigan vositalar (Zelenin tomchisi, valeriana nastoykasi va boshqalar) berish kerak. Bemorning nafas olishi uzilgan yoki to’xtab qolgan bo’lsa, sun'iy nafas oldiriladi. Bunda yaxshisi "og’izdan-og’izga" usulidan foydalanish kerak. Sun'iy nafas oldirishni yurak ishini yaxshilaydigan dorilardan (kordiamin, kofein) in'eksiya qilish va nafas olishni yaxshilaydigan dorilardan (sititon, lobelin, efedrin) yuborish bilan birga olib borish maqsadga muvofikdir. Yurak urishi susaygan yoki to’xtab qolgan bo’lsa, tezlik bilan yurakni ustdan (yopiq) massaj qilish zarur. Massajni yurak faoliyati to’la tiklanguncha (6-8 soat) davom ettirish kerak. Elektr tokidan shikastlanishning oldini olish uchun xavfsizlik texnikasi qoidalariga rioya qilish zarur.
Badanning biror qismi past harorat ta'siriga uchraganda sovuq oladi. Sovuq oldirish faqat qishda yoki izg’irin sovuqda sodir bo’lmasdan, balki qishning iliq kunlarida, hatto kuzda yoki bahorda havo harorati 0 gradusdan yuqori bo’lganda ham kuzatiladi.
Sovuq oldirishning sabablari turli-tuman. Ortiqcha namlik, uzoq vaqt sovuq ta'sir etishi, tor va ho’l poyabzal kiyish, uzoq vaqt harakatsiz turish va boshqa sharoitda organizmning tegishli qismini sovuq oladi. Ko’pincha badanning ochiq joyini, qo’l va oyoqlarni, quloq va burunni sovuq oladi.
Sovuq olganda bemor oldin sovqotadi, keyin og’riq sezmaydigan bo’lib qoladi, sovuq urgan yer hech narsani sezmaydi. Sovuq oldirishning 4 darajasi tafovut qilinadi.
I darajali sovuq olganda qon tomirlari juda ham torayib ketishi natijasida sovuq olgan sohadagi teri oqarib yoki ko’karib ketadi va hech narsa sezmaydi. Davolash natijasida bir necha kundan keyin bu o’zgarishlar yo’qoladi, lekin sovuq olgan joy sovuqqa juda sezgir bo’lib qoladi, ba'zan terining ko’kargani ketmaydi.
II darajada sovuq olgan sohada ichi qonli-serozli va xira suyuqlikka to’la pufakchalar paydo bo’ladi.
III darajada sovuq olganda qon tomirlariga qon tiqilib qolishi natijasida qon aylanishi buziladi va to’qimalarning oziqlanishi yomonlashadi. Ular nobud bo’ladi. Bu darajada teri va teri osti kletchatkasi ham nobud bo’ladi.
IV darajada sovuq olganda qon aylanishi butunlay buzilishi natijasida shu sohadagi hamma yumshoq to’qimalar va suyaklar nobud bo’ladi. Sovuq urgan soha tezda qorayib, quriy boshlaydi. Tinimsiz og’riq va zaharlanish natijasida bemor o’lib qolishi mumkin.